Do 2022 r. w polskich przepisach brakowało specyficznych uregulowań dotyczących opodatkowania spółek holdingowych. Brak takich unormowań, a także związanych z nimi zwolnień czy ulg był jednym z powodów, dla których większość przedsiębiorców zakładała i rozwijała swoje holdingi za granicą. W celu zachęcenia takich przedsiębiorców do rozwoju spółek holdingowych w Polsce, ustawodawca od 1 stycznia 2022 roku wprowadził przepisy o polskich spółkach holdingowych (PSH). Po roku funkcjonowania zostały znowelizowane w 2023 roku. Przepisy wprowadziły zwolnienia od podatku od przychodów z dywidend oraz dochódów ze sprzedaży udziałów (akcji) spółki zależnej przez PSH.

Duża liczba warunków do spełnienia

Skorzystanie z wyżej wymienionych zwolnień obwarowane jest licznymi warunkami, które muszą zostać spełnione przez spółkę holdingową oraz przez spółkę zależną. W celu zastosowania preferencyjnych zasad opodatkowania spółka holdingowa musi spełnić m.in. następujące warunki:

  • być sp. z o.o., spółką akcyjną lub prostą spółką akcyjną,
  • posiadać bezpośrednio co najmniej 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki zależnej,
  • nie może należeć do PGK,
  • nie może korzystać ze zwolnień strefowych,
  • musi prowadzić rzeczywistą działalność gospodarczą,
  • udziałowcem (akcjonariuszem) pośrednio lub bezpośrednio nie może być podmiot z raju podatkowego.

Ten ostatni warunek powoduje problemy praktyczne z możliwością zastosowania zwolnienia przez podmioty notowane na giełdzie lub z bezpośrednim, czy pośrednim udziałowcem będącym spółką publiczną. Nierozłączną cechą spółek notowanych na giełdzie jest rozproszony i zmienny akcjonariat. Powoduje to trudność w ustaleniu czy żaden z akcjonariuszy nie jest zarejestrowany w raju podatkowym. Trudność jest jeszcze większa, gdy podmiotem notowanym na giełdzie nie jest bezpośredni akcjonariusz, a podmiot będący dalej w strukturze akcjonariatu.

Stanowisko Dyrektora KIS

Dyrektor KIS w wydawanych interpretacjach indywidualnych dotyczących możliwości zastosowania zwolnienia przez PSH z bezpośrednim lub pośrednim udziałowcem notowanym na giełdzie, przyjmował do tej pory negatywne stanowisko dla podatników. W wydawanych interpretacjach indywidualnych podatnicy argumentowali, że z przyczyn niezależnych od siebie nie są w stanie określić końcowego akcjonariatu (lub są w stanie określić go tylko częściowo) i z tego względu powinni zakończyć badanie pośrednich podmiotów na spółce giełdowej. Dyrektor KIS nie zgadzał się z takim podejściem (przykłady: interpretacje indywidualne z dnia 5 grudnia 2023 r. sygn. 0111-KDIB2-1.4010.566.2022.8.DD; z dnia 23 listopada 2023 r. sygn. 0114-KDIP2-2.4010.421.2023.2.SP; z dnia 7 września 2022 r. sygn. 0111-KDIB1-3.4010.445.2022.1.JKU). Dyrektor KIS uważał w szczególności, że aby móc skorzystać z preferencji wprowadzonych dla PSH, podmiot powinien zidentyfikować wszystkich pośrednich akcjonariuszy, a częściowa identyfikacja nie będzie pozwalać na skorzystanie ze zwolnień. Aktualne podejście Dyrektora KIS jest bardzo krzywdzące dla podatników, w których strukturze znajduje się spółka giełdowa. W bardzo złożonych strukturach warunek jest ten wręcz niemożliwy do spełnienia przez podatników.

Mieszane wyroki sądów

W związku z licznymi negatywnymi interpretacjami wydawanymi w tym obszarze, sprawy trafiły w końcu do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych. Rezultaty były mieszane. WSA w Poznaniu z 10 marca 2023 r. (sygn. I SA/Po 834/22) zgodził się ze stanowiskiem prezentowanym przez Dyrektora KIS i uznał, że w celu zastosowania zwolnienia ustalenie wyłącznie bezpośrednich akcjonariuszy spółki nie będzie wystarczające, wymagane jest także zidentyfikowanie podmiotów pośrednich – również tych znajdujących się ponad spółką holdingową. Nadzieje podatnikom dał z kolei wyrok WSA w Warszawie z 4 kwietnia 2023 r. (sygn. III SA/Wa 2245/22.). Sąd uznał, że warunek nakładany przez przepisy jest często niemożliwy do spełnienia. Aby móc skorzystać ze zwolnień przewidzianych w przepisach PSH, spółka powinna zakończyć analizę pośredniego posiadania udziałów na spółce giełdowej, bez uwzględniania dalszej struktury akcjonariatu, a przepisy niemożliwe do wykonania nie powinny być brane pod uwagę przez podatnika. Teza ta została podtrzymana w najnowszym wyroku WSA z Warszawy z dnia 18 kwietnia 2024 r. (sygn. akt III SA/Wa 296/24).

Podsumowanie

Przepisy dotyczące PSH są zdecydowanie ciekawą i wartą rozważenia opcją dla podatników, jednakże w celu ich zastosowania, należy zwrócić szczególną uwagę na negatywne podejście organów podatkowych w niektórych aspektach np. stosowania zwolnienia przez spółki z bezpośrednim lub pośrednim podmiotem notowanym na giełdzie w strukturze. Podejście sądów jest niejednolite, niemniej drugi korzystny wyrok WSA w Warszawie daje szansę na ukształtowanie się pozytywnej linii orzeczniczej w tym temacie. Jednocześnie ciężko nie odnieść wrażenia, że we wdrażaniu przepisów, które należy ocenić jako pozytywne i potrzebne, administracja podatkowa jest niekonsekwentna. Najpierw umożliwia holdingom stosowanie z preferencyjnych zasad opodatkowania, po czym interpretuje przepisy w taki sposób, że zdaje się przekreślać sens ich stosowania w odniesieniu do jednej, wcale niemałej grupy podatników. Przykłady krajów takich jak Holandia, czy Luksemburg wyraźnie pokazują, że dobrze skrojony reżim spółek holdingowych może być jednym z czynników sprzyjających rozwojowi sektora finansowego i przyciągania do kraju zagranicznych inwestycji. Zamiast tworzyć dobre przepisy i przekreślać to niekonsekwentną praktyką ich stosowania warto być może pomyśleć o stworzeniu podatnikom bezpiecznego środowiska do inwestowania i rozwoju i skupić się na wyłapywaniu oszustw podatkowych tam, gdzie one rzeczywiście mogą wystąpić.