Podmioty otrzymujące rekompensatę z tytułu świadczenia usług przewozu, których ceny ustalane są odgórnie przez radę gminy, nie powinny uwzględniać jej podczas określania podstawy opodatkowania. Otrzymywane przez nie środki mają na celu pokrycie ewentualnych strat i nie mają bezpośredniego związku z cenami biletów.

W analizowanej sprawie, realizując działania nałożone ustawą, gmina powołała do życia spółkę mającą świadczyć usługi transportowe w ramach komunikacji miejskiej. Jak podkreślono, spółka nie ma wpływu na ustalanie wysokości cen biletów. Również odgórnie został jej przedstawiony katalog osób uprawnionych do skorzystania ze zniżek oraz bezpłatnych przejazdów. W efekcie realizacji działań z zakresu jednostki, spółka nie jest w stanie pokryć kosztów działalności uzyskiwanymi przychodami, następstwem czego jest otrzymywanie przez nią rekompensaty ze środków gminy, która jest corocznie wyliczana przez niezależnego biegłego na podstawie liczby przejechanych kilometrów. Jak podkreślono, na jej wysokość nie ma wpływu jacy pasażerowie korzystają z komunikacji miejskiej – płacący pełną cenę biletu, posiadający prawo do ulgi czy korzystający z bezpłatnych przejazdów. W związku z powyższym, spółka powzięła wątpliwości, co do potraktowania nieodpłatnych świadczeń, dla których nie jest w stanie ustalić podstawy opodatkowania, a także czy bezpłatne i ulgowe przejazdy podlegają opodatkowaniu VAT.

Zdaniem spółki, ze względu na brak możliwości określenia faktycznych kosztów na jednostkę przewozu, nie jest możliwe określenie wysokości kosztów, które ponosi świadcząc usługę transportu. Tym samym, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, nie jest możliwe opodatkowanie przedmiotowych świadczeń podatkiem VAT. Spółka podkreśliła, iż nie otrzymuje od gminy wynagrodzenia, a jedynie rekompensatę. W zakresie drugiego pytania, w ocenie spółki, tylko w przypadku osób wymienionych takich jak jej pracownicy, nieodpłatne świadczenie polegające na umożliwieniu im bezpłatnych przejazdów będzie podlegało opodatkowaniu. W przypadku pozostałych pasażerów, korzystających z nieodpłatnych lub ulgowych przejazdów, zdaniem spółki nie zostaną spełnione przesłanki do uznania ich za odpłatne świadczenie usług, podlegających opodatkowaniu VAT, gdyż mają one związek z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.

Przedstawiona sprawa znalazła swój finał przed NSA, który uchylił wyrok WSA w Gliwicach. Sąd przychylił się do tez zaprezentowanych w wyroku NSA z dnia 7 listopada 2018 r., sygn. I FSK 1692/16, w którym wskazano, iż dotacja, którą podatnik otrzymuje w celu dofinansowania kosztów działalności nie dających się powiązać z konkretnymi czynnościami, nie powinna być wliczana do podstawy opodatkowania. NSA podkreślił, iż ceny biletów ustalane były odgórnie bez konsultacji ze spółką, co w połączeniu z uprawnieniami dla różnych grup pasażerów sprawiało, że spółka ponosiła straty. Tym samym, taka rekompensata przeznaczona była na pokrycie przedmiotowych strat, co wyklucza jej bezpośredni związek z ceną świadczonych usług przewozowych.

Omawiany wyrok jest dla podatników szansą na ukształtowanie się korzystnej linii orzeczniczej w zakresie otrzymywanych rekompensat - dopłat mających na celu pokrycie kosztów działalności. Pozostaje mieć nadzieję, iż z biegiem czasu podatnicy nie będą musieli kierować swoich spraw do NSA, lecz uzyskają korzystne rozstrzygnięcie już od organów podatkowych.

[1] Wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 1673/16.