NSA orzekł, że wybudowane przez gminę targowisko jest w całości wykorzystywane do celów działalności gospodarczej. Pobór opłaty targowej nie następuje w związku z wydzierżawianiem nieruchomości, lecz w związku z dokonywaniem sprzedaży na targowisku, zatem gminie przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z wydatkami poniesionymi na budowę i utrzymanie targowiska[1].

Gmina składając wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, iż realizuje projekt inwestycyjny polegający na przebudowie targowiska. Ze względu na brak związku pomiędzy nakładami na budowę targowiska, a działalnością opodatkowaną VAT, gmina dotychczas nie odliczała podatku naliczonego od wydatków związanych z przebudową targowiska i nie ujmowała w ewidencji VAT kwot związanych z tymi wydatkami.

W związku z restrukturyzacją gmina planuje pobierać dodatkową opłatę rezerwacyjną za miejsca targowe. Wskazana opłata będzie pobierana na podstawie umów cywilnoprawnych. Wprowadzenie opłaty rezerwacyjnej znalazło odzwierciedlenie w uchwale rady miejskiej. Gmina planuje dokumentować pobierane opłaty fakturami VAT lub paragonami fiskalnymi, a wskazany obrót ujmować w swoich rejestrach sprzedaży VAT oraz w deklaracjach VAT.

Zwracając się do organu podatkowego o potwierdzenie swojego stanowiska, gmina przyjęła, że (i) świadczenie usług odpłatnej rezerwacji miejsc targowych stanowić będzie czynności podlegające opodatkowaniu VAT i niekorzystające ze zwolnienia z VAT, a tym samym gmina będzie wykorzystywać targowisko do wykonywania czynności opodatkowanych VAT oraz (ii) przysługuje jej pełne prawo odliczenia VAT naliczonego wykazywanego na otrzymanych fakturach zakupowych dotyczących inwestycji związanych z targowiskiem i jego bieżącym utrzymaniem.

Dyrektor IS w Warszawie w uznał stanowisko gminy w zakresie uznania usług odpłatnej rezerwacji miejsc targowych za podlegające opodatkowaniu VAT i niekorzystające ze zwolnienia za prawidłowe, natomiast w zakresie prawa do pełnego odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z bieżącą eksploatacją targowiska oraz prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków ponoszonych w trakcie realizacji inwestycji za nieprawidłowe.

Zdaniem organu pobieranie przez gminę opłaty targowej należy uznać za zadanie własne, zatem w zakresie takich czynności gmina nie działa jako podatnik VAT, a wskazane czynności nie podlegają ustawie o VAT, zatem gminie nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z tymi czynnościami. Prawo takie natomiast będzie przysługiwać gminie od wydatków dotyczących czynności pobierania dodatkowej opłaty z tytułu rezerwacji miejsc targowych, które gmina ponosić będzie po oddaniu inwestycji do użytkowania.

W ocenie organu po oddaniu targowiska do jego użytkowania będzie ono wykorzystywane przez gminę do czynności zarówno opodatkowanych, jak i niepodlegających opodatkowaniu, zatem gmina będzie miała prawo do odliczenia podatku VAT w takim zakresie w jakim dokonane zakupy będą związane z wykorzystywaniem targowiska do czynności opodatkowanych, tj. pobierania opłaty rezerwacyjnej.

Fiskus podkreślił, że skoro gmina, w trakcie inwestycji, dokonała faktycznego wyłączenia targowiska poza regulacje ustawy o VAT, to nie przysługuje jej prawo do korekty podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług służących do wytworzenia przedmiotowej inwestycji.

Innego zdania był natomiast WSA w Warszawie, który w odpowiedzi na skargę gminy, uchylił interpretację wydaną przez organ. Sąd stwierdził, iż kluczową kwestią jest rozstrzygnięcie czy budując targowisko gmina występowała w charakterze podatnika VAT – i tu należy potwierdzić stanowisko podatnika. O publicznym bądź prywatnym charakterze działania gminy przesądza to, że wykonywanie zadań publicznych odbywa się na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących i że poprzez te działania zaspokajane są zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej.

Dodatkowo sąd zauważył, że zmiana w zakresie dysponowania prawem do odliczenia VAT polega na pierwotnym zamiarze wykorzystania targowiska do czynności niedających prawa do odliczenia podatku naliczonego a następnie zmianie tego zamiaru na wykorzystanie inwestycji do czynności opodatkowanych VAT. Ostatecznie WSA orzekł, że skoro gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, to ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki związane z inwestycją.

NSA rozpatrując niniejszą sprawę przychylił się do stanowiska gminy. Zwrócił uwagę, że należy rozgraniczyć kwestie związane z opłatą targową i umowami cywilnoprawnymi, czyli tak naprawdę dzierżawą. W swoim uzasadnieniu NSA powołał się wyrok z 18 października 2019 r., w którym stwierdzono, iż: „Pobór opłaty targowej nie ma wpływu na wykonywanie zadań własnych, do których należy m.in. utrzymanie targowisk i hal targowych, w związku z czym nie można przyjąć, że nieruchomość w postaci targowiska gmina wykorzystuje w celu poboru z mocy prawa opłaty targowej”[2]. NSA dodał, że w wyrokach dotyczących przedmiotowego zagadnienia znajduje się nawet następujące sformułowanie: „wybudowane przez gminę targowisko rozumiane jako element majątku przedsiębiorstwa jest w całości wykorzystywane do celów działalności gospodarczej”. Zatem konsekwentnie należy uznać, że gminie przysługuje pełne prawo do odliczenia, w tym w drodze korekty.

[1] Wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. I FSK 971/16

[2] Wyrok NSA z dnia 18 października 2019 r., sygn. I FSK 1849/15