NSA po raz kolejny potwierdził, że gmina może dokonać korekty podatku naliczanego w związku ze zmianą przeznaczenia infrastruktury. Niemniej jednak w przedmiotowej sprawie uznał, że gmina nie będzie mogła z tego prawa skorzystać bowiem przekazanie infrastruktury następuje na warunkach znacznie odbiegających od warunków rynkowych. W takim przypadku nie sposób uznać, aby JST działała w charakterze podatnika VAT[1].

Sprawa rozstrzygnięta przez NSA dotyczyła prawa gminy do odliczenia VAT w związku ze zmianą przeznaczenia inwestycji, tj. rozpoczęciem jej wykorzystywania do świadczenia usług opodatkowanych. Wniosek o interpretację dotyczył nabytej przez gminę mobilnej ścianki wspinaczkowej. Początkowo dane nakłady związane były z czynnościami nieopodatkowanymi. Gmina wyjaśniła jednak, że planuje wynajęcie / dzierżawę ścianki na rzecz spółki, która wykorzystywałaby przedmiotową inwestycję do świadczenia usług na rzecz lokalnej ludności. Jednocześnie wskazała, że taka opłata za najem / dzierżawę wynosiłaby kilkaset złotych rocznie z uwagi na szczególne więzi ekonomiczne łączące strony.

Zmiana przeznaczenia

Rozpatrując daną sprawę, NSA zaznaczył, że należy przede wszystkim zbadać czy w ogóle taka zmiana może skutkować dokonaniem odliczenia podatku oraz dokonania w drodze korekty za okresy nieprzedawnione. Jak zauważył sąd, aby można było mówić o ewentualnym odzyskaniu nieodliczonego VAT:

  • podmiot musi działać w charakterze podatnika VAT w momencie realizacji danej inwestycji oraz
  • charakter danej inwestycji a także uzgodnienia poczynione na etapie jej realizacji powinny wskazywać na możliwość jej wykorzystywania również działalnością opodatkowanej VAT.

Niewątpliwie w danej sprawie powyższe warunki zostały spełnione – gmina działała w charakterze podatnika VAT, a analiza przedstawionych dokumentów nie wyklucza możliwość wykorzystania ścianki wspinaczkowej do celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Symboliczna kwota odpłatności za najem

Niezależnie od powyższego – jak podkreślił NSA – należy rozstrzygnąć, czy w analizowanej sprawie do czynienia mamy z czynnością o charakterze odpłatnym podlegającą opodatkowaniu VAT. Jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego, gmina zamierza zawrzeć umowę najmu / dzierżawy charakteryzującą się symboliczną wartością z uwagi na szczególne więzy łączące ją z wynajmującym.

Sąd – opierając się na wyroku 7 sędziów NSA[2] w analogicznej sprawie – stwierdził, że trudno w tym przypadku uznać, że mamy do czynienia z czynnością odpłatną skoro brak jest relacji o charakterze rynkowym. Orzekł, że wprawdzie gmina uzyskałaby prawo do odliczenia VAT w drodze korekty, jednak ze względu na zaniżoną kwotę najmu ścianki wspinaczkowej, nie działała w charakterze podatnika VAT.

Nie odliczysz VAT gdy wartość transakcji jest nierynkowa

 Kolejny już wyrok NSA potwierdza, że samo ustanowienie odpłatności, nie wiąże się z uzyskaniem statusu podatnika VAT przez gminę. Okoliczności zaistniałe w danej sprawie nie znajdują ekonomicznego uzasadnienia, a wręcz mogą sugerować na celowe działanie, prowadzące do osiągnięcia korzyści podatkowych. Tym samym, dokonując zmiany przeznaczenia określonego dobra, JST powinny każdorazowo wziąć pod uwagę aspekty ekonomiczne takiego działania, przykładowo: rentowność, tempo zwrotu poniesionych kosztów czy charakter przedsięwzięcia, wskazujący na możliwość jego wykorzystywania.

 [1] Wyrok NSA z dnia 23 czerwca 2020 r., sygn. I FSK 1922/15

[2] Wyrok 7 sędziów NSA z dnia 28 października 2019 r., sygn. I FSK 164/17.