LIBOR (London Interbank Offer Rate) jest jednym z głównych wskaźników referencyjnych stóp procentowych stosowanych na globalnym rynku finansowym. Jest miarą średniej stopy, po której banki są skłonne zaciągać pożyczki od siebie. LIBOR stanowi podstawę wielu umów finansowych, w tym transakcji kredytów / pożyczek, obligacji czy instrumentów pochodnych również w grupach kapitałowych. W lipcu 2017 roku, Brytyjski Urząd Nadzoru Finansowego (FCA) podjął decyzję o wycofaniu stawki LIBOR z końcem 2021 roku. Wynika to z faktu, że stawki referencyjne – z uwagi na fakt, że opierają się na deklaracjach dużych instytucji finansowych – są podatne na ewentualne manipulacje. Ponadto, liczba faktycznych transakcji międzybankowych spadła w ostatnich latach, co poddaje w wątpliwość, czy LIBOR odzwierciedla warunki rynkowe.

Alternatywa dla LIBOR

Banki centralne i organy nadzorcze opracowują więc obecnie regulacje dotyczące stopy wolnej od ryzyka (RFR – risk free rate), która mogłaby zastąpić LIBOR. W różnych krajach powstały alternatywne propozycje stawek, które znacznie różnią się od LIBOR-u w zależności od waluty, regionu czy terminu zapadalności. Wśród bardziej znanych można wymienić: SOFR (Secured Overnight Financing Rate) w Stanach Zjednoczonych, SONIA (Reformed Sterling Overnight Index Average) w Wielkiej Brytanii, SARON w Szwajcarii (Swiss Average Rate Overnight), czy ESTER (Euro Short Term Rate; obecnie €STR) w strefie euro.

Nowe stawki stóp procentowych opierają się o faktyczne dane transakcyjne (a nie o deklaracje banków) i bazują na stopie overnight.

Co stanie się z polskim wskaźnikiem WIBOR?

GPW Benchmark w grudniu 2019 roku zakończył prace nad dokumentacją niezbędną do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pełnienie funkcji administratora wskaźników referencyjnych stóp procentowych, która wynikała z wymogów unijnego rozporządzenia w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne (tzw. rozporządzenie BMR). Mimo, iż w przypadku WIBOR-u nie stwierdzono nieprawidłowości podobnych do LIBOR-u, konieczność zmiany WIBOR wynika z unijnego prawa. Nowy WIBOR ma być bardziej przejrzysty i odporny na manipulacje, tym samym ma zapewnić większą stabilność sektora finansowego. Konsekwencją zmian może być większa zmienność WIBOR-u, która będzie uzależniona od płynności rynku pieniężnego.

W przypadku EURIBOR-u, organy regulacyjne zachęcają do korzystania ze stawki €STR, natomiast Grupa Robocza ds. Euro koncentruje się na reformie oraz wzmocnieniu EURIBOR, co może świadczyć o tym, iż nadal będzie stosowany.

Jak zmiana stóp bazowych (w szczególności LIBOR-u) wpłynie na wewnątrzgrupowe transakcje finansowe?

Oprócz przewidywanego dużego wpływu na sektor bankowy, wycofanie stawki LIBOR oraz zmiana innych stawek referencyjnych, dotknie również ustaleń dotyczących finansowań wewnątrzgrupowych. Nowe stopy referencyjne różnić się mogą od przyjętych wcześniej (zwłaszcza LIBOR), w związku z czym należy zastanowić się nad przyjętą polityką cen transferowych czy zapisami umownymi i w razie potrzeby dokonać ponownej kalkulacji oprocentowania, która pozwoli zdefiniować, czy przyjęte ustalenia są zgodne z zasadą ceny rynkowej. Jedną z głównych implikacji cen transferowych wynikających z wycofania LIBOR-u może być konieczność ustalenia odpowiednich spreadów. Proponowane w miejsce LIBOR stawki bazujące na overnight są uważane za stawki wolne od ryzyka, powstaje więc pytanie o wycenę ryzyka pomiędzy dotychczasowymi a nowymi stopami. Chociaż LIBOR oraz nowe stawki odzwierciedlają krótkoterminowe koszty finansowania zewnętrznego, LIBOR uwzględnia już składnik ryzyka kredytowego, ponieważ reprezentuje średni koszt pożyczek na rynku międzybankowym, nowe stopy nie mają uwzględniać tego elementu ryzyka. W naszej ocenie należy zatem przeanalizować czy można zastąpić LIBOR nowymi stopami referencyjnymi w istniejących oraz przyszłych umowach bez zastosowania dodatkowych korekt, które odzwierciedlałyby ryzyko związane z transakcjami finansowymi i odpowiadającą mu cenę rynkową.

W okresie przejściowym mogą również wystąpić trudności w dostępie do porównywalnych danych z uwagi na różnice w płynności rynku, co może się przełożyć na wiarygodność analiz cen transferowych. Wymagane zmiany i okres przejściowy mogą również spowodować zwiększenie / obniżenie stóp procentowych w trakcie obowiązywania istniejących umów, co przekłada się na rentowność projektów.

Firmy, które mają wewnątrzgrupowe transakcje finansowe oparte o stawkę LIBOR, muszą przejść na alternatywną stawkę do dnia 1 stycznia 2022 roku. W przypadku WIBOR-u zostanie on również dostosowany do nowych wymogów, ale jego poziom nie powinien znacząco ulec zmianie.

Nad czym warto się zastanowić?

  • Zmniejszenie / wyeliminowanie z przyszłych transakcji finansowych stawki LIBOR,
  • Przeprowadzenie due diligence w zakresie starszych transakcji finansowych i zaplanowanie przejrzystego planu przejścia ze stawki LIBOR na nowe stawki,
  • Ewentualne uwzględnienie w obecnych umowach zapisu dotyczącego zmiany stopy referencyjnej, w momencie, gdy już będzie znana.

W ostatnich latach wewnątrzgrupowe transakcje finansowe są coraz częściej przedmiotem zainteresowania organów podatkowych. Rezygnacja ze stawki LIBOR może być jedną z bardziej znaczących zmian na rynku finansowym i istotnie wpłynie na wycenę transakcji finansowych w kontekście cen transferowych. Warto już teraz zidentyfikować wszystkie transakcje, które będą wymagały zmiany stawki referencyjnej oraz rozważyć wdrożenie odpowiednich planów przejściowych, zanim LIBOR ostatecznie zostanie wycofany z rynku finansowego

Źródła:

The Demise of LIBOR—Tax and Transfer Pricing Implications—Part 2

Transitioning LIBOR: What it means for Investors

Transition from LIBOR