Podatnik ma prawo do wglądu w akta prowadzonego postępowania. Dotyczy to także dokumentów związanych z czynnościami przeprowadzonymi u podmiotów biorących udział w łańcuchu dostaw w przypadku kontroli zasadności zwrotu VAT. Organ powinien jedynie trwale usunąć te informacje, które pozwalają na zidentyfikowanie podmiotów trzecich. W przeciwnym wypadku – podatnik pozbawiony zostałby możliwości obrony swoich praw, a zasada czynnego udziału w postępowaniu stałaby się iluzoryczna.

Jedną z podstawowych zasad postępowania podatkowego jest prawo do czynnego udziału strony. Przepisy Ordynacji podatkowej wprost wskazują, że organy zobowiązane są zapewnić stronie czynny udział w każdym stadium postępowania, a także umożliwić jej dostęp do akt sprawy.

Jak pokazuje praktyka, organy dość często łamią tę fundamentalną zasadę, utrudniając stronie lub jej pełnomocnikowi dostęp do akt, szczególnie gdy postępowanie dotyczy zwrotu VAT. W takiej sytuacji organy często odmawiają stronie dostępu do akt związanych z czynnościami przeprowadzonymi u kontrahentów kontrolowanego oraz innych podmiotów biorących udział w łańcuchu dostaw, powołując się na konieczność ochrony interesu publicznego. Zgodnie z przepisami, wyłączenie dokumentów z akt postępowania jest możliwe z uwagi na ochronę informacji niejawnych lub interes publiczny. Jednakże powołanie się na przesłankę interesu publicznego nie oznacza, że organ posiada w tym zakresie pełną dowolność.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że obowiązkiem organu jest nie tylko wykazanie, w jaki sposób udostępnienie tych dokumentów naruszałoby interes publiczny, ale również wskazanie, że ochrona interesu publicznego nie jest możliwa w inny sposób.

W praktyce realizacja tych zaleceń powinna sprowadzać się do tego, że organ powinien udostępnić stronie wszystkie dokumenty związane z zapytaniami skierowanymi do innych organów oraz administracji państw członkowskich UE. Natomiast w związku z obowiązkiem ochrony praw osób trzecich, powinien trwale usunąć z dokumentów te informacje, które pozwalają na zidentyfikowanie podmiotów, których te zapytania dotyczą. Nie ma natomiast prawa odmówić stronie całkowitego wglądu do tych dokumentów.

Z naszej praktyki wynika, że niektóre organy (przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie) stosują się już do tych zaleceń.  Jest to niewątpliwie dobra informacja dla wszystkich przedsiębiorców, którzy prowadzą przedłużające się spory z fiskusem w zakresie zwrotu VAT. Planując strategię postępowania, należy pamiętać, że podstawowym obowiązkiem organu jest zapewnienie stronie czynnego udziału w toczącym się postępowaniu. W związku z tym, organ nie ma prawa odmówić stronie całkowitego wglądu do akt postępowania, powołując się wyłącznie na samą przesłankę interesu publicznego.

Interesuje Cię ten temat? Skontaktuj się z autorem artykułu.