Unia Europejska w trosce o kraje członkowskie wprowadza coraz to nowsze mechanizmy mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania w kraju macierzystym.

Dyrektywa Rady UE 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania („Dyrektywa ATAD”) zobowiązuje państwa członkowskie UE do wprowadzenia kolejnej daniny – tzw. exit tax. Jej celem jest zapewnienie państwu prawa do opodatkowania niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia przez podatnika określonych aktywów lub swojej rezydencji poza jurysdykcję podatkową tego państwa. Choć doniesienia prasowe potwierdzają, że polski rząd pracuje nad implementacją Dyrektywy, projekt ustawy nie jest jeszcze znany. Brak jest także odpowiedzi MF na złożoną interpelacje poselską w tej sprawie.

W myśl Dyrektywy ATAD podatnik będzie zobowiązany uiścić dodatkowy podatek, gdy:

  • przenosi aktywa ze swojej siedziby głównej do stałego zakładu w innym państwie członkowskim lub państwie trzecim (o ile państwo członkowskie siedziby głównej nie ma innego mechanizmu umożliwiającego opodatkowanie przenoszonych aktywów),
  • przenosi aktywa ze swojego stałego zakładu w państwie członkowskim do swojej siedziby głównej lub innego zakładu w państwie członkowskim lub państwie trzecim (o ile państwo członkowskie stałego zakładu nie ma możliwości opodatkowania przenoszonych aktywów),
  • przenosi rezydencję podatkową do innego państwa UE lub państwa trzeciego (poza aktywami, które pozostają w związku ze stałym zakładem w pierwszym państwie),
  • przenosi działalność gospodarczą prowadzoną przez swój zakład z jednego państwa UE do innego lub państwa trzeciego (o ile państwo stałego zakładu nie ma prawa do opodatkowania transferowanych aktywów).

W określonych przez Dyrektywę ATAD przypadkach podatnik może ubiegać się o odroczenie płatności exit tax poprzez rozłożenie daniny na raty na minimum 5 lat. Istotnym elementem związanym z uprawnieniem podatnika jest to, aby państwo, do którego przenosi swoje aktywa/rezydencję podatkową/działalność gospodarczą, było stroną Porozumienia EOG.

Exit tax nie będzie miał zastosowania w przypadkach, gdy aktywa wskazane w Dyrektywie ATAD (tj.: aktywa przekazane na poczet finansowania papierów wartościowych, zabezpieczenia roszczeń oraz uregulowania spraw korporacyjnych) powrócą do kraju macierzystego w terminie 12 miesięcy.

Warto zauważyć, że koncepcja exit tax nie jest niczym nowym, a sam podatek funkcjonuje już w innych krajach europejskich np. w Niemczech czy w Austrii. W momencie, gdy rząd implementuje Dyrektywę ATAD może okazać się, że przeniesienie rezydencji podatkowej będzie wiązać się z istotnymi obciążeniami podatkowymi w Polsce.