Nowy wariant koronawirusa rozprzestrzenił się bardzo szybko i wykryto go w większości krajów świata. Jak wskazuje Polska Akademia Nauk, przez swą wysoką zaraźliwość Omikron wywołuje falę zachorowań o niespotykanej dotąd skali.  Według danych z bazy GISAID najwięcej zakażeń nowym wariantem jest obecnie w Wielkiej Brytanii i USA, a nieco dalej za nimi plasuje się Dania. Jak na razie Polska jest poza ścisłą dziesiątką krajów z najwyższymi notowaniami zakażenia Omikronem.

Jak walczy się z Omikronem w Polsce i zagranicą?

Pomimo upływu wielu miesięcy, w dalszym ciągu jesteśmy zmuszeni mierzyć się z pandemią koronawirusa, która często paraliżuje prace w wielu przedsiębiorstwach. Z uwagi na wysoką liczbę zakażeń, pracodawcy borykają się ponownie z niedoborami kadrowymi, a co za tym idzie, z koniecznością poszukiwania kadry zastępczej. Większość krajów, na wieść o wykryciu nowego wariantu koronawirusa, wprowadziła już jakiś czas temu dodatkowe restrykcje. Nauczeni doświadczeniem, niektórzy pracodawcy z krajów europejskich, wprowadzają rozwiązania mające zabezpieczyć ich przed kolejną falą epidemii, która osiąga coraz większe rozmiary ze względu na rozprzestrzenianie się wysoce zakaźnego wariantu koronawirusa Omikron. Jednak każdy kraj patrzy na ten problem od innej strony i wypracowuje własny sposób na poradzenie sobie z obecną sytuacją. Poniżej przedstawiamy w pigułce zasady wprowadzane w innych krajach jako reakcja na zwiększanie się liczby zakażeń.

Niemcy – brak szczepienia oznacza brak wynagrodzenia

Niewątpliwie, w trudnej sytuacji znajdują się sąsiadujący z nami pracownicy z Niemiec. Dotychczas narażeni na utratę zarobków byli wyłącznie pracownicy niezaszczepieni przeciwko COVID-19, którzy odbywali kwarantannę. Zgodnie z nowymi zasadami, ci, którzy otrzymali wyłącznie jedną dawkę szczepienia lub jeżeli od przyjęcia drugiej dawki upłynęło ponad 3 miesiące, również nie będą uprawnieni do otrzymania rekompensaty za czas kwarantanny. Rozwiązaniem dla pracowników, którzy otrzymali już dwie dawki szczepionki i chcą zapobiec utracie dochodu w czasie odbywania kwarantanny, będzie przyjęcie dawki przypominającej.

Obowiązkowe szczepienia w Austrii staną się faktem?

Parlament w Austrii podjął już decyzję w zakresie obowiązkowych szczepień dla osób dorosłych (z wyłączeniem kobiet w ciąży oraz osób, które nie będą mogły przyjąć szczepienia z uwagi na stan zdrowia). Jeżeli Bundesrat zatwierdzi te przepisy, to Austria będzie pierwszym krajem europejskim, która wyłączy możliwość dobrowolności w zakresie szczepień. Co więcej, ci, którzy nie wykonają ustawowego obowiązku, będą musieli liczyć się z surowymi karami finansowymi, których górna granica sięga około 16 tysięcy złotych.

Wielka Brytania rezygnuje z wprowadzonych obostrzeń

W czasie gdy Austria stawia na szczepienia, Wielka Brytania rezygnuje z zaleceń pracy zdalnej, obowiązku noszenia maseczek w prawie wszystkich zamkniętych przestrzeniach publicznych, czy też dostępu do imprez masowych uwarunkowanych od przedstawienia certyfikatu zaszczepienia przeciwko COVID-19. To oznacza, że pracownicy mogą powrócić do biur i zacząć pracować niemal tak, jak przed wybuchem pandemii COVID-19. Zgodnie z zapowiedziami, wiosną rozpoczną się prace nad długoterminowym planem funkcjonowania z powszechnym wirusem SARS-CoV-2.

Szwecja decyduje się na złagodzenie obostrzeń

Wraz z początkiem roku, Szwecja odnotowała dobowe rekordy zakażeń wariantem Omikron. Laboratoria pękają w szwach i z tego powodu zadecydowano o ograniczeniu dostępu do testów na obecność koronawirusa, a pierwszeństwo w kolejce przyznano m.in. pracownikom służby zdrowia i nauczycielom. Zdecydowano się także na złagodzenie zasady odbywania kwarantanny, by umożliwić pracę osobom, które są przedstawicielami ważnych społecznie zawodów.

Polscy pracodawcy nadal czekają na podstawę prawną

Jeszcze inaczej kształtuje się sytuacja w Polsce. W ubiegłym tygodniu pojawił się projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących ochrony życia i zdrowia obywateli w okresie epidemii COVID-19, który nadaje pracodawcy nowe uprawnienia w zakresie pozyskiwania danych o wynikach testów na obecność koronawirusa. Co ciekawe, regulacje dotyczą nie tylko do pracodawcy i pracownika, jakich znamy z Kodeksu pracy. Projekt obejmuje także osoby współpracujące na podstawie umów o dzieło, zlecenia, świadczenia usług, umów agencyjnych oraz podmioty, z którymi zawarto takie umowy.

Nowe przepisy zakładają m.in.:

  • możliwość cotygodniowego wykonania nieodpłatnego testu na obecność COVID-19 (częstotliwość może ulec zmianie w zależności od aktualnej sytuacji epidemicznej);
  • prawo pracodawcy do uzyskania informacji o posiadaniu przez pracownika negatywnego testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 (w wyznaczonym terminie nie krótszym niż 48 godzin i nie częściej jednak niż raz w tygodniu), wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem;
  • prawo pracownika do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania o odszkodowanie (w terminie 2 miesięcy od zakończenia izolacji lub hospitalizacji) w przypadku potwierdzonego zakażenia koronawirusem, popartego uzasadnionym podejrzeniem zarażenia się w pracy – wysokość odszkodowania została określona na poziomie pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli ponad 15.000 PLN;
  • obowiązek pracodawcy do niezwłocznego przekazania sprawy do właściwego wojewody, w przypadku gdy wśród pracowników, z którymi przebywał zarażony pracownik, była osoba, która nie skorzystała z testu w kierunku COVID-19.

Proponowane rozwiązania niewątpliwie umożliwiają pracodawcy pozyskanie informacji mających wpływ na dbałość o bezpieczeństwo w zakładzie pracy, jednakże wiążą się także z dodatkowymi obowiązkami po ich stronie. Pytaniem jest na ile okażą się one skuteczne i czy wysiłek pracodawców w tym zakresie przyniesie zamierzony efekt. Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

(nie) wszyscy pracują zdalnie

Pomimo wprowadzania przepisów lub zaleceń w różnych krajach w zakresie kierowania pracowników do wykonywania pracy w sposób zdalny, należy zauważyć, że nie we wszystkich branżach możliwe jest przejście na taki sposób wykonywania pracy i niektóre obowiązki muszą być świadczone stacjonarnie z miejsca zakładu pracy.

Dlatego też, wraz z początkiem 2022 r., na stronie Komisji Europejskiej opublikowano „Pięć najważniejszych porad dla pracodawców pod kątem powrotu do miejsca pracy” – uniwersalnych zasad dla pracodawców z różnych krajów. Rekomendacje odnoszą się do należytego przystosowania miejsca pracy, chociażby poprzez znane nam zwiększenie odległości między stanowiskami pracy, sprawdzenie, w jaki sposób zapobiegać zakażeniom, stopniowego powracania do trybu pracy z biura, opracowania planu na wypadek nadzwyczajnych problemów związanych ze zdrowiem i przyszłych epidemii, a także umożliwienie pracownikom pozyskiwanie informacji w zakresie zmian w zakładach pracy, z rzetelnych źródeł takich jak przełożeni, czy pracownicy działów HR.

Autorzy:

  1. Edyta Defańska-Czujko, partner w CRIDO Legal
  2. Sabina Carbol-Majnusz, senior associate w CRIDO Legal
  3. Klaudia Majkutewicz-Jędrzejak, junior associate, CRIDO Legal.