Termin na implementację tzw. dyrektywy o sygnalistach upłynął 17 grudnia 2021 r. Polska jest jednym z ostatnich państw Unii Europejskiej, które nie wprowadziły rozwiązań dyrektywy do krajowego systemu prawnego. Na początku marca na stronie rządu pojawiła się kolejna już odsłona polskiej ustawy, która uwzględnia postulaty organizacji pozarządowych. Resort pracy planuje zmienić dotychczasową nomenklaturę stosowaną w ustawie, w tym w jej tytule (obecnie zamiast „osób zgłaszających naruszenia prawa” posługuje się wprost nazwą „sygnaliści”) oraz wprowadza liczne modyfikacje w jej dotychczasowym brzmieniu. Poniżej przedstawiamy omówienie najważniejszych zmian.

Katalog obszarów naruszeń prawa

W nowym projekcie zaproponowano rozszerzenie katalogu naruszeń prawa o następujące dziedziny: wolności i prawa człowieka i obywatela, handel ludźmi, prawo pracy i korupcję.

Zgłoszenia anonimowe

Pracodawcy zostaną zobowiązani do rozstrzygnięcia kwestii przyjmowania lub odmowy przyjmowania zgłoszeń anonimowych w procedurach zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych. Rozstrzygnięcie to ma być obligatoryjnym elementem wprowadzanej procedury (dotychczas było fakultatywne).

Ochrona i odszkodowanie sygnalisty

Sygnalista będzie chroniony od chwili dokonania zgłoszenia. We wcześniejszych projektach moment objęcia ochroną nie był dokładnie określony.

Zdecydowano się również na doprecyzowanie odszkodowania, przysługującego sygnaliście, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych. Będzie miał on prawo dochodzić odszkodowania nie niższego niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku (w 2024 r. byłoby to zatem ponad 80.000 zł). Tym samym zastąpiono nieprecyzyjne określenie z poprzedniego projektu, że należne jest „odszkodowania w pełnej wysokości”.

Sposób liczenia załogi

W nowym projekcie wskazano nowy sposób ustalenia liczby 50 osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz podmiotu prawnego jako warunku powstania obowiązku utworzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych. Wliczeniu podlegać będą pracownicy w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy (np. osoby zatrudnione na B2B), jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób. Wcześniej pod uwagę miały być brane „osoby wykonujące lub świadczące pracę”, tak więc takie doprecyzowanie sposobu liczenia zdecydowanie należy ocenić pozytywnie.

Nieodpłatna pomoc prawna

Projekt zawiera również zmianę w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945). Proponuje się rozszerzenie katalogu osób, którym przysługuje pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie o sygnalistów.

Wydłużenie vacatio legis

Projekt zakłada, że przepisy ustawy wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia (wcześniej planowano 1 miesiąc), z wyjątkiem przepisów dotyczących zgłoszeń zewnętrznych (tj. m.in. możliwości dokonywania zgłoszeń zewnętrznych, obowiązku utworzenia zewnętrznych kanałów zgłoszeń, czy też obowiązków sprawozdawczych), które wejdą w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Jest to z pewnością dobra informacja dla pracodawców. Nie warto jednak zwlekać z wprowadzeniem procedury – można spodziewać się, że prace nad ustawą nabiorą w najbliższym czasie tempa.

Projekt został skierowany do Stałego Komitetu Rady Ministrów.

Sprawdź także 👉 Platforma Sygnalizuj 24h

Kompleksowe narzędzie zgłoszeniowe zgodne z wymaganiami nowych przepisów ​oraz z międzynarodową normą dla systemów zarządzania zgłaszaniem naruszeń ISO 37002:2021.

Zobacz film: Sygnaliści. Kiedy przepisy wejdą w życie, bądźmy gotowi.

Temat wdrożenia przepisów dotyczących ochrony sygnalistów jest obecnie intensywnie dyskutowany. Warto zauważyć, że wymaga on zaangażowania pracodawców w szereg koniecznych działań. Karolina Kalinowska, ekspertka z kancelarii prawnej CRIDO, szczegółowo omawia te działania oraz moment ich realizacji. Serdecznie zapraszamy do obejrzenia filmu