W dniu 27 lipca 2023 r. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało Projekt ustawy o zmianie ustawy — Kodeks cywilny oraz ustawy — Prawo własności przemysłowej („Projekt”), który ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego regulację umowy franczyzy. Projekt ten znajduje się obecnie na etapie konsultacji.

Obecnie umowa franczyzy należy do katalogu umów nienazwanych. Nie jest ona uregulowana w polskim systemie prawa prywatnego, a dopuszczalność jej zawierania opiera się na zasadzie swobody umów zawartej w Kodeksie Cywilnym.

W Polsce umowa franczyzy jest podstawą działalności w wielu branżach. Szacuje się, że liczba przedstawicieli tego rodzaju działalności przekracza ponad pół miliona osób, a liczba sieci franczyzowych oscyluje w granicach 1300 przedsiębiorstw, do których należą najwięksi gracze na polskim rynku tacy jak Żabka, McDonald’s czy też stacje benzynowe. Ponadto ten rodzaj działalności wykazuje tendencje wzrostowe.

Podstawowym celem regulacji jest ochrona franczyzobiorcy jako słabszej strony umowy i z tego powodu wiele szczegółowych rozwiązań Projektu, jak np. zasady wypowiedzenia, jest przechylonych w tę stronę. Zawierane umowy w większości opierają się na wzorcach umownych, przez co w tym stosunku prawnym często dochodzi do nierówności kontraktowej stron. Projekt jest próbą wyrównania pozycji kontraktowych umowy franczyzy i w tym celu Ministerstwo Sprawiedliwości zdecydowało się na uregulowanie elementów istotnych takiej umowy oraz formy jej zawarcia.

Definicja

W zaproponowanym przez Ministerstwo projekcie przedstawiona została definicja umowy franczyzy, która stanowi, że przez umowę franczyzy franczyzodawca zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, udostępnić franczyzobiorcy do korzystania za wynagrodzeniem koncepcję lub technikę prowadzenia działalności gospodarczej oraz rzeczy lub prawa służące wykonywaniu tej działalności, w szczególności nazwę przedsiębiorstwa, znaki towarowe i patenty, a franczyzobiorca zobowiązuje się do prowadzenia we własnym imieniu i na własny rachunek działalności gospodarczej w oparciu o udostępnioną koncepcję lub technikę, rzeczy lub prawa.

Dodatkowo, od dnia wejścia w życie ustawy każda umowa będzie musiała być sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności.

Obowiązki franczyzodawcy

Ustawodawca ma w planach obciążyć franczyzodawcę dodatkowym obowiązkiem w postaci dostarczenia franczyzobiorcy na 14 dni przed zawarciem umowy dokumentu informacyjnego oraz wzorca umowy. Ma to na celu likwidację potencjalnej nierówności stron poprzez dostarczenie przyszłemu franczyzodawcy wszelkich informacji na temat zawieranego stosunku prawnego. Omawiana regulacja wymienia minimalne wymagania co do zawartości dokumentu informacyjnego. Musi on zawierać między innymi takie informacje jak: podstawowe dane franczyzodawcy, ale również dokładniejsze kwestie jak np. informację o zakresie i środkach nadzoru franczyzodawcy nad sposobem wykonywania umowy franczyzy przez franczyzobiorcę czy też informację o szacowanej wysokości przychodów franczyzobiorcy.

Jeżeli franczyzodawca nie dostarczy franczyzobiorcy dokumentu informacyjnego lub w nim zawrze nieprawdziwe informacje, franczyzobiorca będzie uprawniony w określonych przypadkach do natychmiastowego rozwiązania umowy. Natomiast w sytuacji, gdy franczyzodawca jest odpowiedzialny za zamieszczenie nieprawdziwych lub dezinformujących informacji, ustawodawca przewidział odpowiedzialność odszkodowawczą.

Zasady wypowiedzenia

W Projekcie określone zostały także terminy wypowiedzenia umowy franczyzy przez strony. Franczyzodawca będzie mógł to zrobić, jeśli franczyzobiorca nie podjął działalności gospodarczej w okresie 6 miesięcy od zawarcia umowy lub trwale jej zaprzestał, utracił zdolność do czynności prawnych, prawomocnie orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie objętym umową franczyzy, rażąco naruszył istotne postanowienie umowy lub zwleka z zapłatą wynagrodzenia franczyzobiorcy za dwa pełne okresy płatności. Natomiast Franczyzobiorca będzie mógł wypowiedzieć umowę w razie rażącego naruszenia jej istotnych postanowień przez franczyzodawcę.

Ponadto umowa zawarta na czas nieoznaczony będzie mogła być wypowiedziana przez franczyzobiorcę na trzy miesiące naprzód, a przez franczyzodawcę na sześć miesięcy naprzód.

Spadek przychodu – zmniejszenie wynagrodzenia

Dużym uprawnieniem przyznanym franczyzobiorcy w Projekcie jest możliwość domagania się obniżenia opłat należnych franczyzodawcy w sytuacji niezawinionego, znacznego spadku przychodów. Wynagrodzenie należne franczyzodawcy będzie obniżane w sposób proporcjonalny do straty i będzie ono następowało w drodze powództwa lub zarzutu uprawnionego.

Roszczenie o zapłatę kary umownej

W Projekcie ustawy zawarty został również termin przedawnienia roszczenia o zapłatę kary umownej należnej franczyzodawcy.

Roszczenie o zapłatę kary umownej wygasa w terminie roku od dnia, w którym franczyzodawca dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania przez franczyzobiorcę. Termin ten zostaje przerwany, jeżeli franczyzodawca w tym czasie skieruje do franczyzobiorcy wezwanie do zapłaty kary umownej.

Zakaz konkurencji

W Projekcie ustawy zawarta została również regulacja określająca zakres ewentualnego zakazu konkurencji zawartego w umowie. Umowy franczyzy, które wejdą w życie po uchwaleniu ustawy będą mogły zawierać zakazy konkurencji dotyczące jedynie nietworzenia konkurencyjnych systemów franczyzowych przez okres maksymalnie roku od dnia rozwiązania umowy.

Podsumowanie

Podkreślenia wymaga fakt, iż, w obecnym brzmieniu projekt dotyczy jedynie umów franczyzy zawartych po wejściu w życie ustawy. Umowy zawarte przed tym dniem będą nadal opierały się na swobodzie kontraktowej umów i omawiane regulacje nie będą miały do nich zastosowania. Jednakże Projekt znajduje się obecnie na etapie konsultacji w ramach rządowego procesu legislacyjnego, co oznacza, że na podjęcie ostatecznego kształtu projektu przez radę Ministrów, a następnie uchwalenie ustawy przez Parlament przyjdzie nam jeszcze poczekać i dopiero wtedy poznamy ostateczny kształt regulacji umowy franczyzy. Niemniej już teraz franczyzodawcy powinni pochylić się nad procedowanymi zmianami. Wszystkich zainteresowanych niniejszą regulacją zapraszamy do kontaktu.

Zobacz film: Fundacja rodzinna – co należy o niej wiedzieć?

Fundacja rodzinna została utworzona w celu zapewnienia lepszej sukcesji biznesu. Ma w założeniu pozwolić na sukcesję następnym pokoleniom bez rozproszenia majątku, co mogłoby mieć miejsce na drodze tradycyjnego dziedziczenia. W polskim prawodawstwie próg wejścia jest dość niski, bo 100 tys. zł, więc fundacja może być ciekawym wehikułem inwestycyjnym, nie tylko dla firm rodzinnych.