Cele i budżet programu Horyzont Europa

Horyzont Europa to program wsparcia badań naukowych i innowacji zarządzany przez Komisję Europejską i agencje Unii Europejskiej. Celem ogólnym Programu jest wzmocnienie bazy naukowej i technologicznej Unii Europejskiej oraz zwiększenie konkurencyjności gospodarki UE.

Budżet programu wynosi ponad 90 mld euro, z czego ok. 5 mld euro pochodzić będzie z instrumentu UE dedykowanego do walki ze skutkami pandemii COVID-19. Łączny budżet jest o 30% wyższy niż budżet Horyzont 2020, co wskazuje, jak ważny jest rozwój wiedzy i wsparcie innowacyjnych projektów. Program tworzą:

  • Filar I - Doskonała nauka - z budżetem ok. 24 mld euro
  • Filar II - Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa – z budżetem ok. 48,5 mld euro
  • Filar III - Innowacyjna Europa – z budżetem ok. 11,5 mld euro
  • Część dot. szerszego uczestnictwa i wzmacniania europejskiej przestrzeni badawczej – z budżetem ok. 3,2 mld euro

Dla przedsiębiorstw aktywnych w obszarze innowacji szczególnie interesujący jest filar II, którego celem jest wsparcie rozwoju innowacyjnych rozwiązań i ich absorpcji przez przemysł. Został on tematycznie podzielony na 6 klastrów:

  • Zdrowie
  • Kultura, kreatywność i społeczeństwo integracyjne
  • Bezpieczeństwo cywilne na rzecz społeczeństwa
  • Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna
  • Klimat, energia i mobilność
  • Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne, rolnictwo i środowisko

Przewidziane jest też wsparcie dla Wspólnego Centrum Badawczego (JRC).

W ramach klastrów organizowane są nabory projektów. Można je śledzić na stronie naborów i zamówień Komisji Europejskiej lub wyszukać w dwuletnim planie naborów podzielonym na klastry (przykładowo – program dla klastra dot. energii i klimatu). Nabory są ogłaszane regularnie, w trakcie każdego roku obecnej perspektywy finansowej (2021-2027).

Wysokość dofinansowania i reguły naborów

Zasady określające wymagania wobec wnioskodawców i kryteria oceny są opisane w aneksie do programu pracy Horyzontu Europa na lata 2021-2022. Co do zasady wnioskodawcą w konkursie może być konsorcjum (chyba że regulamin naboru stanowi inaczej), składające się co najmniej trzech podmiotów z różnych państw. Co najmniej jeden podmiot musi pochodzić z kraju członkowskiego UE, a pozostałe dwa z różnych krajów uprawnionych do uczestnictwa w Horyzoncie Europa (kraje UE, stowarzyszone z Horyzontem i kraje o niskich i średnich dochodach). Biorąc pod uwagę powyższe wymagania, stworzenie konsorcjum jest często procesem wymagającym, dlatego podmioty zainteresowane pozyskaniem środków w ramach programu powinny prowadzić aktywne działania związane z identyfikowaniem potencjalnych partnerów. Przykładowo, narzędziem poszukiwania partnerów może być dedykowana podstrona Partner Search portalu zamówień publicznych i naborów Komisji Europejskiej.

Wsparcie na badania udzielane jest w formie dotacji. Dofinansowanie mogą uzyskać projekty o różnym celu.  Projekty typu RIA (research and innovation actions) są nakierowane na pozyskanie nowej wiedzy lub eksplorację wykonalności nowej lub ulepszonej technologii. Celem projektów typu IA (Innovation actions) jest stworzenie planów nowych lub ulepszonych produktów, procesów czy usług. Projekty typu TMA (Training and mobility actions) dotyczą zwiększenia umiejętności i współpracy naukowców.

Intensywność wsparcia zależy od typu projektu. 100% dofinansowania można uzyskać na projekty typu RIA. Natomiast projekty z obszaru IA mogą otrzymać wsparcie na poziomie 70% kosztów kwalifikowalnych.

Projekty oceniane według trzech kryteriów:

  • excellence – stopień, w jakim nowość rozwiązania wykracza poza obecny stan wiedzy i w jakim rezultat rozwiązuje potrzeby rynku;
  • impact – potencjał osiągnięcia oczekiwanych rezultatów oraz potencjał skalowania innowacji, w tym wpływ na rozwój nowych rynków i przedsiębiorstw;
  • quality and efficiency of the implementation – właściwe zdefiniowanie ról konsorcjantów i członków zespołów w projekcie, poprawna ocena ryzyka. Ocenie podlega, czy konsorcjum posiada zdolności i wiedzę niezbędną do realizacji projektu.

Ocena wniosków przez ekspertów trwa 5 miesięcy, a podpisanie umów o dofinansowanie  8 miesięcy (liczone od zakończenia terminu na składanie wniosków). Dla naborów dwuetapowych (różniących się sposobem oceny projektów) ewaluacja pierwszego stopnia trwa 3 miesiące, drugiego 5 miesięcy, a podpisanie umowy następuje w ciągu 8 miesięcy od zakończenia naboru.

Podjęcie się uczestnictwa w programie Horyzont Europa jest działaniem ambitnym. Wymaga to kompleksowego przygotowania: od zbudowania konsorcjum o wysokim potencjale badawczym, poprzez sprawdzenie innowacyjności projektowanego rozwiązania, po przygotowanie wniosku spełniającego kryteria oceny. Konkursy w programie Horyzont Europa to szansa dla przedsiębiorstw na otrzymanie dofinansowania na realizację przełomowych projektów, z którymi wiąże się duże ryzyko badawcze. Interdyscyplinarne projekty realizowane w gronie międzynarodowych liderów innowacji umożliwiają zdobycie unikalnego know-how zwiększającego potencjał rozwojowy przedsiębiorstwa.