Prace nad wdrożeniem unijnego pakietu e-commerce nabierają tempa. 1 lutego opublikowano drugą wersję projektu nowelizacji ustawy o VAT implementującej te przepisy. Kto powinien przyjrzeć się bliżej nowym regułom?

Nowy projekt

Pierwszą wersję ustawy nowelizującej opublikowano w drugiej połowie października 2020 r. Od tego czasu przeprowadzono konsultacje publiczne i odbyły się uzgodnienia międzyresortowe. W ich efekcie przygotowana została druga wersja projektu, w ramach której wprowadzono sporą liczbę zmian. Mają one jednak głównie charakter doprecyzowujący lub upraszczający – np. ograniczają niektóre obowiązki „zgłoszeniowe”, doprecyzowują zasady rejestracji do nowych procedur wprowadzanych pakietem e-commerce oraz zasady stosowania w ramach nich polskich przepisów o fakturowaniu. Kluczowe elementy pakietu e-commerce, zawarte już w pierwotnym projekcie nowelizacji, pozostały niezmienione. Nie powinno to dziwić – nasz ustawodawca dokonuje implementacji przepisów unijnych, które nie pozostawiają mu znacznego marginesu swobody.

Z istotniejszych zmian w drugiej wersji projektu odnotować można:

  • całkowite zarzucenie pomysłu wprowadzenia dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej możliwości otrzymania zwrotu VAT zapłaconego z tytułu importu towarów nabytych w ramach sprzedaży na odległość towarów importowanych, gdy zakupiony towar zostanie zwrócony do sprzedawcy oraz
  • umożliwienie stosowania szczególnej procedury deklarowania i zapłaty VAT z tytułu importu towarów nie tylko przez operatorów pocztowych, ale także podmioty posiadające status upoważnionego przedsiębiorcy dla potrzeb celnych (AEO), co może być istotne np. dla agencji celnych.

 Ze względu na przyspieszenie prac legislacyjnych najwyższa już pora, by podatnicy, którzy dotąd nie poświęcali uwagi pakietowi e-commerce, zadali sobie podstawowe pytanie:

 Czy to mnie w ogóle dotyczy?

Wbrew wciąż dość powszechnemu przekonaniu, nowe regulacje wynikające z pakietu e-commerce nie dotyczą tylko sprzedawców z siedzibą poza UE lub podmiotów prowadzących popularne internetowe platformy handlowe, umożliwiające sprzedaż towarów importowanych do UE. Wprawdzie pakiet to w dużej mierze zestaw rozwiązań fakultatywnych, a więc ich wdrożenie w miejsce standardowych reguł VAT, zależy od indywidualnej decyzji podatnika, to jednak powinni się nim zainteresować wszyscy podatnicy prowadzący działalność o charakterze transgranicznym, nawet o relatywnie niedużej skali.

  • Sprzedaję towary konsumentom (niepodatnikom) z innych państw członkowskich UE

Do końca czerwca 2021 r. obowiązują dotychczasowe zasady tzw. sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju. Na ich mocy dostawy towarów od polskiego podatnika do konsumentów w innych państwach UE mogą być opodatkowane polskim VAT do czasu, aż łączna wartość netto dostaw do danego państwa w danym roku kalendarzowym nie przekroczy określonego przez to państwo progu, wynoszącego między 35-100 tys. euro. W razie przekroczenia progu następuje zmiana miejsca opodatkowania – dostawę należy opodatkować w państwie, w którym mieszka konsument, który kupił od nas towar (według właściwej dla jego kraju stawki lokalnego VAT). Wiąże się to z obowiązkiem rejestracji dla celów VAT w danym państwie – albo nawet w kilku(nastu) państwach, jeśli dojdzie do przekroczenia progów ustalonych przez kilka(naście) krajów.

Pakiet e-commerce znacząco modyfikuje te zasady. Poza samą zmianą nazwy takiej transakcji (ze sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju na jednolitą w całej UE „wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość” – „WSTO”) oraz wprowadzeniem możliwości dokonania WSTO wyrobów akcyzowych na rzecz konsumenta (co na gruncie obecnych przepisów o sprzedaży wysyłkowej nie jest dopuszczalne), kluczowa nowość to istotne ograniczenie możliwości rozliczania VAT od takich dostaw w Polsce.

Dotychczasowe krajowe progi (odrębne dla każdego państwa) zastąpi jeden ogólnounijny roczny próg, wynoszący dla podatników z siedzibą w Polsce zaledwie 42 tys. złotych netto (co ma odpowiadać unijnej kwocie 10 tysięcy euro). Co istotne, przy kalkulacji progu trzeba będzie uwzględnić nie tylko wartość towarów dostarczanych w ramach dzisiejszej sprzedaży wysyłkowej, ale także wartość usług telekomunikacyjnych, nadawczych i świadczonych drogą elektroniczną (tzw. usługi TBE) na rzecz konsumentów. Co więcej, od 1 lipca 2021 r. opodatkowanie dostaw w Polsce będzie możliwe tylko wtedy, gdy wskazany próg nie został przekroczony w danym i poprzednim roku kalendarzowym. Przepisy nie przewidują przy tym żadnego odroczenia ich zastosowania.

Oznacza to, że podatnicy, którzy dokonali w 2020 r. lub w ciągu 1. połowy 2021 r. dostaw w ramach sprzedaży wysyłkowej z Polski do konsumentów z innych państw UE, o łącznej wartości netto przekraczającej 42 tys. złotych (suma dotycząca wszystkich krajów UE), od 1 lipca 2021 r. będą musieli opodatkowywać swoje dostawy towarów (i świadczenie usług TBE) w państwie konsumpcji, tj. państwie zamieszkania konsumenta. Z ustawy nowelizującej bezpośrednio nie wynika przy tym, co w przypadku, gdy podatnik w 2020 roku dokonał transgranicznych dostaw o wartości np. 30 tys. zł i wyświadczył konsumentom usługi TBE na kwotę 14 tys. zł, co sumarycznie powoduje przekroczenie nowego progu 42 tys. zł. Z treści art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy nowelizującej można by wnioskować, że należy uwzględnić tylko wartość obrotu towarowego, wydaje się jednak, że właściwą interpretacją przepisów unijnych będzie sumowanie obrotu z obu tytułów. Warto, by Ministerstwo Finansów zawczasu jednoznacznie doprecyzowało tę kwestię.

 Podatnicy, którym od 1 lipca 2021 r. zmieni się miejsce opodatkowania ich dostaw mają dwa rozwiązania do wyboru:

  1. zarejestrowanie się do celów VAT w państwach konsumpcji, z czym będzie wiązał się często kosztowny obowiązek prowadzenia ewidencji według zagranicznych przepisów i składania deklaracji w danych państwach albo
  2. zarejestrowanie się w Polsce do nowej procedury unijnej (One-Stop-Shop), w ramach której podatnik będzie składał polskim organom podatkowym kwartalną deklarację, w której wykaże wszystkie dostawy dokonane do konsumentów z poszczególnych państw UE, i na podstawie której zapłaci do polskiego US kwotę VAT należnego wszystkim krajom (polskie organy same rozdystrybuują należne kwoty do poszczególnych państw).

Wskazana nowa procedura unijna (OSS) to w istocie rozszerzona na transakcje towarowe dotychczasowa procedura Mini-One-Stop-Shop, stosowana już obecnie do rozliczania VAT od usług TBE. Wniosek o rejestrację do procedury unijnej celem rozliczania WSTO będzie można składać już od 1 kwietnia, by być gotowym od 1 lipca na nową rzeczywistość. Co ważne, wybór procedury dokonywany jest na zasadzie „wszystko albo nic” – nie będzie dopuszczalny wybór rozliczenia według państw (np. rozliczanie niemieckiego VAT w deklaracji samodzielnie składanej do niemieckich organów podatkowych, a VAT w pozostałych państwach UE poprzez OSS), ani wybór rozliczenia według przedmiotu transakcji (np. rozliczanie WSTO poprzez OSS i wykazywanie w samodzielnie składanych deklaracjach świadczenia usług TBE lub innych opodatkowanych poza Polską – por. uwagi poniżej).

  • Świadczę na rzecz konsumentów z innych państw UE usługi podlegające VAT poza Polską

Przepisy o VAT wskazują, że miejscem opodatkowania usług świadczonych na rzecz niepodatników (czyli głównie konsumentów) spoza Polski jest, co do zasady, państwo siedziby usługodawcy (czyli Polska dla polskich podatników VAT). Od tej podstawowej reguły istnieje jednak pewien zbiór wyjątków, w przypadku których przepisy o VAT wskazują, że opodatkowanie powinno nastąpić za granicą – w państwie konsumpcji usługi. Dotyczy to przede wszystkim faktycznie wykonywanych poza Polską:

- usług wyceny majątku ruchomego i prac na tym majątku,

- usług transportu,

- usług pomocniczych do transportowych, takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek i podobne,

- usług restauracyjnych i cateringowych,

- usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki (w tym targi i wystawy) oraz

- usług związanych z nieruchomościami położonymi poza Polską.

Obecnie, podatnicy świadczący tego typu usługi opodatkowane za granicą (bez względu na wartość) mają zwykle obowiązek rejestracji do celów VAT w danym państwie UE. Pakiet e-commerce pozwoli ograniczyć koszty z tym związane – od 1 lipca 2021 r. podatnicy będą mogli zamiast tego zdecydować się na zastosowanie opisanej powyżej procedury unijnej (OSS). Wskazana procedura od 1 lipca 2021 r. umożliwi bowiem rozliczenie wszelkich usług świadczonych na rzecz zagranicznych (unijnych) konsumentów, gdy przepisy o VAT wskazują na opodatkowanie takich usług poza Polską. Zastosowanie OSS nie zwalnia co prawda z obowiązku objęcia usług właściwymi stawkami państw ich opodatkowania, ale pozwoli złożyć tylko jedną kwartalną deklarację i zapłacić VAT należny wszystkim państwom UE, jednym przelewem do polskiego urzędu skarbowego. Należy jednak pamiętać, że także w tym przypadku obowiązywać będzie zasada „wszystko albo nic”. Skorzystanie z OSS spowoduje obowiązek rozliczenia w procedurze unijnej wszystkich kwalifikujących się do niej transakcji. Zatem, nie będzie możliwe np. rozliczanie zagranicznego VAT od transgranicznych usług w ramach OSS przy zachowaniu rozliczenia WSTO poza procedurą unijną (jeśli oczywiście podatnik wykonuje oba typy transakcji).

***

Ten artykuł to pierwszy z naszych wpisów poświęconych pakietowi e-commerce. W kolejnych tygodniach publikować będziemy materiały poświęcone kluczowym zagadnieniom / problematycznym obszarom nowych przepisów. Zapraszamy do śledzenia bloga!

Przebieg prac legislacyjnych nad implementacją pakietu e-commerce obserwować można na stronach Rządowego Centrum Legislacji.