Tuż przed długim weekendem Ministerstwo Finansów opublikowało wyczekiwaną przez samorządy interpretację ogólną w zakresie opodatkowania VAT edukacji publicznej oraz pomocy społecznej. Zaprezentowane w niej stanowisko wyłącza JST z grona podatników VAT, wskazując na ich działanie jako organu władzy publicznej pozostające w tym zakresie poza opodatkowaniem VAT[1].

Zwolnione czy niepodlegające VAT?

Kwalifikacja działań obejmujących realizację zadań ustawowo nałożonych na samorządy, związana jest z rozbieżnością pomiędzy podejściem organów podatkowych a sądów administracyjnych w kwestii ich opodatkowania VAT. Sporu tego nie rozwiązały nawet pojawiające się wyroki NSA[2]. Organy podatkowe wciąż bowiem utrzymywały, że w zakresie pomocy społecznej i oświaty, JST nie korzystają z wyłączenia z VAT, a jedynie mają możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT. Odmiennego zdania były co do zasady sądy administracyjne, które wskazywały, że realizacja świadczeń w oparciu o regulacje administracyjne nie podlega opodatkowaniu VAT.

MF wychodząc naprzeciw oczekiwaniom gmin, przygotował interpretację ogólną odnoszącą się do czynności z zakresu pomocy społecznej oraz oświaty, a także dającą pewne wskazówki dla oceny pozostałego spectrum działań podejmowanych przez JST.

Samorząd jako organ władzy publicznej

Dokonując analizy stanowisk prezentowanych przez TSUE i NSA, Minister Finansów – uznając realizację przez JST zadań z zakresu edukacji publicznej i pomocy społecznej za wyłączoną z zakresu VAT – wskazał dwie zasadnicze przesłanki wyłączenia z VAT:

  • wykonywane czynności są podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu,
  • opłaty nie stanowią rzeczywistej wartości świadczenia.

MF wymienił również przykładowe działania, które – jego zdaniem – nie podlegają regulacjom ustawy o VAT:

  • zapewnienie wyżywienia dla wychowanków placówek,
  • opieka w przedszkolu ponad podstawę programową,
  • wydawanie duplikatów legitymacji szkolnych lub duplikatów świadectw,
  • organizacja tzw. „zielonych szkół”,
  • usługi opiekuńcze dla osób samotnych wymagających opieki innych osób,
  • zapewnienie pobytu w domu pomocy społecznej.

Należy zwrócić uwagę, że powyższy zbiór nie jest zbiorem zamkniętym. Wachlarz zadań realizowanych przez JST jest dość szeroki i nie opiera się jedynie na ww. działaniach z zakresu pomocy społecznej czy oświaty. Warunki wskazane przez MF powinny mieć zatem zastosowanie dla pozostałych czynności określanych mianem zadań własnych samorządów. Jednakże nie wykluczone jest, że organy podatkowe wciąż będą restrykcyjnie podchodzić do ich oceny.

Co dalej?

Jak wskazuje MF, stosowane przez samorządy podejście zgodne z wydawanymi interpretacjami indywidualnymi, nie będzie kwestionowane. Ewentualna reklasyfikacja tego typu usług może jednak rzutować na zmianę wysokości współczynnika i prewspółczynnika VAT. Ponadto zasadne wydaje się również podjęcie kroków zmierzających do zmian procedur wewnętrznych dotyczących rozliczania i dokumentowania określonych świadczeń.

[1] Interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. PT1.8101.3.2019PT1.8101.3

[2] Przykładowo: wyrok NSA z dnia 20 lutego 2020 r., sygn. I FSK 1622/17 czy wyrok NSA z dnia 7 listopada 2019 r., sygn. I FSK 1551/19.