Zdaniem NSA, pomimo, że przyrzeczenie zawarcia umów najmu lokali mieszkalnych jest usługą odrębną od najmu, to jednak mieści się ona w zakresie świadczenia, dla którego ustawodawca przewidział zwolnienie z VAT[1].

Sprawa, której rozstrzygnięcia podjął się NSA dotyczyła projektu inwestycyjnego TBS polegającego na budowie budynków mieszkalnych wielorodzinnych wraz z miejscami parkingowymi. Celem pozyskania środków na jego realizację, spółka podpisała z gminą umowę. W ramach zawartego porozumienia, jednostka zobowiązała się do bezzwrotnej partycypacji w kosztach budowy lokali mieszkalnych na podstawie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego[2].

Otrzymanie bezzwrotnej partycypacji wzbudziło wątpliwości po stronie TBS, który zwrócił się w tej kwestii do organu podatkowego. Spółka przedstawiając swoje stanowisko przyjęła, że otrzymana forma  dofinansowania nie stanowi czynności opodatkowanej VAT. W odpowiedzi, fiskus uznał jej stanowisko za błędne. W jego ocenie, otrzymanie środków pieniężnych od gminy w ramach partycypacji bezzwrotnej jest transakcją wiązaną – gmina zobowiązuje się do przekazania dofinansowania, a TBS zobowiązuje się do wynajmu lokali. Tym samym, dochodzi do świadczenia usług, które podlega opodatkowaniu w rozumieniu ustawy o VAT. Ponadto, organ poddał analizie możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT przez spółkę. Jednocześnie stwierdził, że dla usług przyrzeczenia najmu lokali mieszkalnych ustawodawca nie przewidział opodatkowania obniżonymi stawkami VAT, jak również zwolnienia z opodatkowania.

Tak wydana interpretacja została zaskarżona przez spółkę. WSA w Warszawie w uzasadnieniu wskazał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie, jakkolwiek nie wszystkie jej zarzuty są zasadne. Sąd przyznał bowiem organowi rację, że w opisanym zdarzeniu dochodzi do odpłatnego świadczenia usługi polegającej na przyrzeczeniu zawarcia umowy najmu w zamian za bezzwrotną wpłatę kwoty partycypacyjnej. Jednakże, TBS ma rację wywodząc, że usługa przyrzeczenia najmu nieruchomości (umowa wstępna najmu) jest usługą w zakresie wynajmu nieruchomości i ma do niej zastosowanie zwolnienie z VAT.

Ostatecznie sprawa miała swój finał przed NSA, który przyjął podobne stanowisko do sądu pierwszej instancji. Wyjaśnił, że zawarta w przedmiotowej sprawie umowa partycypacyjna ma charakter wstępnej umowy najmu. Co prawda, jest ona umową odrębną od najmu, niemniej jednak związek między nimi jest na tyle ścisły, że stanowi ona niezbędny jej element. Sąd zwrócił również uwagę, że zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT dotyczy szerszej kategorii, aniżeli stricte usługi najmu lub dzierżawy. Ponadto za nieprawidłowe należy uznać stanowisko fiskusa, zgodnie z którym, organ może powoływać się bezpośrednio na przepisy dyrektywy VAT, kiedy przy ewentualnie błędnej, rozszerzającej implementacji, podatnik powoływałby się na korzystniejsze dla niego zapisy prawa krajowego.

Stanowisko NSA sprowadza się do stwierdzenia, że charakter analizowanego zwolnienia dla usług wynajmu jest dość szeroki. Co do zasady, zwolnienia z VAT należy interpretować ściśle – niemniej jak zauważył NSA – nie można tych przepisów interpretować w sposób zawężający, jak to zrobił organ podatkowy. Uznając, że zawarta przez strony umowa partycypacyjna korzysta ze zwolnienia z VAT analogicznie do usług w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym, NSA wpisał się w ugruntowane w tym zakresie orzecznictwo.

 [1] Wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2020 r., sygn. I FSK 2086/19.

[2] Dz. U. z 2019 r. poz. 2195.

Biuletyn Samorządowy: