25 lipca br. w wyroku w sprawie C-140/17 (Gmina Ryjewo) TSUE przychylił się do stanowiska, zgodnie z którym w przypadku zmiany sposobu przeznaczenia danej inwestycji podatnikowi może przysługiwać prawo do korekty odliczenia podatku naliczonego.

Gmina Ryjewo (dalej również: „Gmina”) w latach 2009-2010 wybudowała świetlicę, którą początkowo wykorzystywała do czynności niepodlegających opodatkowaniu. Cztery lata po zakończeniu inwestycji Gmina zdecydowała, że chce wykorzystywać przedmiotową nieruchomość do celów mieszanych (zarówno podlegających, jak i niepodlegających VAT).

Zdaniem Gminy, w związku ze zmianą sposobu wykorzystania inwestycji, przysługiwało jej prawo do dokonania korekty podatku naliczonego. W celu potwierdzenia swojego stanowiska, Gmina wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną. Organ interpretacyjny nie zgodził się z tym stanowiskiem wskazując, że dokonując inwestycji w celu nieodpłatnego przekazania nieruchomości gminnemu ośrodkowi kultury, Gmina nie dokonywała inwestycji na cele prowadzonej działalności gospodarczej, ponieważ nie działała wówczas w charakterze podatnika VAT. W toku dalszego postępowania sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowił zwrócić się z powyższym zagadnieniem do TSUE.

W ocenie Trybunału, przesądzające w niniejszej sprawie było ustalenie, czy inwestycja była dokonywana przez Gminę w charakterze podatnika VAT czy też organu władzy publicznej. Trybunał zauważył, że Gmina działała na tych samych zasadach co osoba fizyczna zamierzająca wznieść budynek  i nie korzystała w tym celu z prerogatyw władzy publicznej. Tym samym działania Gminy, w ocenie Trybunału, należało zakwalifikować jako działania w charakterze podatnika VAT.

W tych okolicznościach, jeżeli charakter dobra inwestycyjnego pozwalał na wykorzystanie go do celów działalności opodatkowanej jak i nieopodatkowanej, to fakt początkowego wykorzystania nieruchomości do celów działalności nieopodatkowanej nie miał znaczenia dla ukształtowania się prawa do odliczenia - początkowe wykorzystanie dobra wyznacza bowiem jedynie zakres wstępnego odliczenia lub ewentualnej późniejszej korekty. Skoro zatem Gmina w momencie dokonywania przedmiotowej inwestycji występowała w charakterze podatnika i w okresie późniejszym zaczęła wykorzystywać ją do celów działalności opodatkowanej, to wówczas przysługiwało jej prawo do odliczenia.

Ewentualnie, gdyby Gmina wyraźnie wskazała, że inwestycja jest przeznaczona wyłącznie na cele niepodlegające VAT – mogłoby to świadczyć, że dokonując inwestycji działała ona jako organ władzy publicznej, a więc jako niepodatnik. W niniejszej sprawie podobnego zastrzeżenia jednak nie uczyniono; co więcej, Trybunał uznał tę okoliczność jedynie za jedną ze wskazówek mogących świadczyć o działaniu Gminy w ramach imperium, nie zaś za kryterium decydujące.

W konsekwencji, zdaniem Trybunału nic nie stoi na przeszkodzie dokonania korekty skutkującej odliczeniem VAT nawet jeżeli w początkowym okresie użytkowania Gmina wykorzystywała nieruchomość do celów działalności nieopodatkowanej, o ile:

  • Gmina dokonała inwestycji jak podatnik,
  • inwestycja potencjalnie mogła być wykorzystana na cele działalności opodatkowanej i nieopodatkowanej (a w szczególności jej charakter w momencie nabycia nie wykluczał wykorzystania do działalności podlegającej opodatkowaniu).

Wyrok TSUE potwierdza prawo polskich podatników, w szczególności podmiotów prawa publicznego, do odzyskania VAT w przypadku wielu inwestycji, których sposób wykorzystania na przestrzeni lat uległ zmianie. Należy pamiętać, że przedmiotowy wyrok to również szansa na wznowienie postępowań (na podstawie art. 240 §1 pkt 11 Ordynacji podatkowej) już prawomocnie zakończonych w sposób niekorzystny dla podatnika.