Dzisiejszy wpis z cyklu o zmianach w przepisach dotyczących cen transferowych poświęcamy projektowanemu rozszerzeniu granic egzekwowania obowiązku stosowania się do zasady ceny rynkowej. W myśl nowo projektowanych regulacji, określając wysokość dochodu lub straty, organ podatkowy będzie mógł uznać, że w danych okolicznościach podmioty niepowiązane zrealizowałyby inną transakcję lub czynność (recharakteryzacja), lub wręcz w ogóle by danej transakcji (czynności) nie zrealizowały – co w istocie może skutkować całkowitym pominięciem dla danego podmiotu skutków podatkowych danej transakcji (tzw. non – recognition).

O ile zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej, nowo projektowane przepisy stanowią wyłącznie „doprecyzowanie i potwierdzenie możliwości stosowania opisanych wyżej instrumentów”, to jednak ścisła interpretacja przepisów art. 11 CIT sugerowała występowanie po stronie organów podatkowych obowiązku usankcjonowania niezgodności warunków transakcji z zasadą ceny rynkowej poprzez przeprowadzenie szacowania dochodu w oparciu o jedną ze wskazanych w art. 11 ust. 2 albo ust. 3 CIT metod. Praktyczne potwierdzenie ww. obowiązku znajdowało się wręcz w „alternatywnej metodologii” budowania ustaleń, bowiem dążąc do osiągnięcia skutków tożsamych z „recharakteryzacją” albo eliminacją transakcji, organy podatkowe unikały wyciągania sankcji z art. 11 CIT kwestionując skutki transakcji zrealizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, przykładowo w oparciu o przepisy art. 199a par. 1 i par. 2 Ordynacji podatkowej. Bezpośrednie wprowadzenie projektowanymi przepisami art. 11 c ust. 3 możliwości przeprowadzenia recharakteryzacji transakcji lub pominięcia przez organy podatkowe jej skutków przy równoczesnym pozostawieniu możliwości przeprowadzenia szacowania w oparciu o jedną z sześciu metod, stanowi zatem legalne rozszerzenie instrumentarium weryfikacji zgodności zachowania podmiotów z zasadą arm’s length.

Odnosząc się jednak do istoty projektowanych zmian, należy przyznać że stanowią one odzwierciedlenie zasad zaimplementowanych do Wytycznych OECD w związku z rezultatami prac nad projektem BEPS (działanie 8 – 10). Sekcja D.2 Wytycznych OECD (lipiec 2017) przewiduje poza możliwością weryfikacji ceny w danej transakcji również reklasyfikację tej transakcji lub jej pominięcie.

O ile patrząc przez pryzmat poglądów wypracowanych na forum OECD trudno jest kontestować kierunek proponowanych zmian, o tyle z perspektywy podatników i zachowania równowagi rynkowej ważna jest konsekwencja w implementacji i przede wszystkim praktycznym stosowaniu Wytycznych OECD. Warto wspomnieć, że Wytyczne za pośrednictwem przykładów tłumaczą istotę recharakteryzacji oraz tzw. non – recognition), przy czym podkreślenia wymaga, że punktem wyjścia przy badaniu zgodności warunków z zasadą ceny rynkowej musi być rzetelna analiza przebiegu transakcji przy uwzględnieniu kilkustopniowej analizy podziału ryzyka, o czym organy podatkowe nie powinny zapominać.

Warto również wspomnieć, że przy uzasadnieniu skreślenia art. 15ca CIT (rynkowa zdolność kredytowa) wskazano, że przepis ten będzie już zbędny gdyż organy podatkowe będą mogły dokonywać recharakteryzacji i nierozpoznania transakcji kontrolowanych (w tym transakcji finansowych) właśnie poprzez m.in. badanie rynkowej zdolności kredytowej. Do weryfikacji struktury kapitałowej zapewne będą pomocne organom podatkowym również wnioski wynikające z projektu wytycznych w sprawie transakcji finansowych (opublikowanego w lipcu br.), gdzie nacisk jest położny na ocenę racjonalności przyjętej struktury kapitałowej oraz analizę ryzyka ponoszonego przez strony.