Dzięki ustawie o STIR (systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej) fiskus wytypował pierwsze 5 tys. podmiotów, co do których zachodzi wysokie ryzyko, że mogą być zaangażowane w nadużycia podatkowe.

STIR to narzędzie KAS do zwalczania wyłudzeń w VAT, w tym tzw. transakcji karuzelowych, których istotnym elementem są szybkie transfery środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi różnych podmiotów. STIR przewiduje m.in. wymianę informacji w systemie bankowym, jak i przepływ informacji o rachunkach i przelewach z banków do KAS. Monitoring STIR obejmuje obecnie ponad 5,6 mln rachunków należących do 2 mln podmiotów kwalifikowanych, czyli innych niż rachunki osób fizycznych, służące do celów prywatnych.

Uzyskane dane są analizowane pod kątem wykorzystywania działalności banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do wyłudzeń skarbowych. Kluczowe podczas przeprowadzanej analizy są kryteria ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe (branża o dużym stopniu występowania nadużyć), powiązania między firmami i behawioralne (nietypowe zachowanie przedsiębiorców).

W ocenie Ministerstwa Finansów funkcjonowanie STIR ma skutkować ograniczeniem nadużyć podatkowych oraz poprawą warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podatników przez przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku co ma wynikać z szybkiej identyfikacji podmiotów zaangażowanych w proceder wyłudzania podatków i możliwości m.in. zablokowania kont bankowych takich firm, najpierw na 72 godziny, a następnie w przypadku jeżeli organy skarbowe dysponują uzasadnionymi podejrzeniami wobec podatnika nawet do 3 miesięcy.

5 tysięcy podmiotów pod lupą fiskusa to dopiero pierwsze skutki funkcjonowania systemu, którego funkcjonalność w kolejnych miesiącach będzie rozszerzana. W chwili obecnej STIR analizuje jedynie dane dotyczące rachunków bankowych posiadanych przez podmioty kwalifikowane w bankach komercyjnych. W maju dane przekażą również SKOKi i banki spółdzielcze. Do końca lipca planowane jest pozyskanie informacji o transakcjach dokonywanych na podejrzanych rachunkach bankowych a we wrześniu skarbówka uzyska dostęp do danych historycznych sięgających do 2016 r. Ministerstwo planuje, że w pierwszym pełnym roku obowiązywania STIR ma zwiększyć wpływy podatkowe o 2,5 mld zł, a w ciągu 10 lat - o 47,5 mld zł.

Choć wprowadzenie STIR ma ograniczyć nadużycia podatków, a MF wskazał, że posiada zastrzeżenia tylko co do 5 tysięcy podmiotów, z grupy około 2 milionów, to wątpliwości może wzbudzić wykorzystywanie STIR w przyszłości. Wydaje się, że coraz szerszy dostęp organów podatkowych do informacji o działalności przedsiębiorców, a także niesprecyzowanie przesłanki pozwalające na zablokowania rachunku bankowego firmy mogą skutkować nadużyciami i w perspektywie negatywnie wpłynąć na działalność uczciwych przedsiębiorców.