17 października 2019 r. zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sygn. C-653/18 będący odpowiedzią na pytanie prejudycjalne skierowane przez Naczelny Sąd Administracyjny w zakresie prawa do zastosowania 0% stawki podatku VAT w przypadku eksportu towarów. Wyrok TSUE należy uznać za istotny, albowiem wskazuje jasne kryteria do zastosowania stawki 0% VAT przy eksporcie.

Sprawa dotyczy polskiej spółki z o.o., która dokonywała eksportu towarów na rzecz kontrahentów z Ukrainy. Ówczesny Dyrektor UKS zakwestionował spółce prawo do zastosowania 0% stawki podatku VAT w związku z dokonanymi transakcjami, pomimo że podatnik posiadał dokumenty SAD wystawione przez właściwe organy celne, potwierdzające wywóz towarów poza terytorium UE.

We wskazanej sprawie, w ocenie Dyrektora UKS, w przypadku zakwestionowanych transakcji nie doszło do dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. W konsekwencji w ocenie organu podatkowego zastosowana powinna być stawka 23% VAT, tak jak do krajowej dostawy towarów. Stanowisko organu podatkowego zostało podtrzymane przez organ II instancji, a następnie Wojewódzki Sąd Administracyjny.

W wyniku wniesienia przez Podatnika skargi kasacyjnej oraz wątpliwościami odnośnie do prawidłowości powyższego stanowiska, NSA skierował do TSUE pytania prejudycjalne.

TSUE wypowiedział się jednoznacznie, odnosząc się do pytań zadanych przez NSA. Mianowicie, TSUE zajął stanowisko, że jeżeli zostanie udowodnione, że towary zostały sprzedane, wysłane i fizycznie opuściły terytorium Unii Europejskiej, to dostawa towarów w ramach eksportu miała miejsce, niezależnie od okoliczności ustalenia faktycznych nabywców tych towarów.

Niemniej jednak, TSUE wyraźnie wskazał, że nie przysługuje stawka 0%, gdy w ramach eksportu dojdzie do popełnienia oszustwa podatkowego, o którym podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć. Zatem TSUE wskazał, że poza dokumentami potwierdzającymi wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, podatnicy powinni również dochować należytej staranności w kontaktach ze swoimi kontrahentami. Oznacza to, że jeżeli po stronie eksportera pojawią się wątpliwości co do uczciwości swoich kontrahentów, to powinni zachować szczególną ostrożność w relacjach biznesowych z nimi.

Generalnie wyrok TSUE należy uznać za pozytywny dla wszystkich spółek eksportujących poza terytorium UE. Należy jednak zwrócić uwagę na wskazaną przez TSUE konieczność weryfikacji dokonywanych dostaw w ramach eksportu pod kątem ewentualnych nadużyć popełnianych przez nabywców towarów poza terytorium Unii Europejskiej oraz wykazania faktu samej dostawy. Z praktycznego punktu widzenia może to być bardzo utrudnione i stanowić dla podatników istotne ryzyko podatkowe z tytułu eksportu towarów, dlatego kluczowe będzie wykazanie przez podatnika, że nie wiedział, i przy zachowaniu należytej staranności, nie mógł się dowiedzieć o ewentualnym oszukańczym działaniu podmiotów w łańcuchu dostaw oraz że do dostawy faktycznie doszło.

Ponadto, TSUE wskazał, że jeżeli organy podatkowe udowodnią, że eksport nie miał miejsca, to organy podatkowe nie są uprawnione do automatycznego zakwalifikowania takich dostaw jako krajowych, stosując stawkę 23%. W ocenie TSUE w takim przypadku transakcja powinna być uznana za niepodlegającą opodatkowaniu VAT, co oznacza również brak prawa do odliczenia podatku naliczonego.