W niedawno wydanym orzeczeniu, NSA stwierdził, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostają okoliczności, w jakich gmina weszła w posiadanie nieruchomości. Istotne są natomiast jej działania w zakresie ich gospodarowania[1].

We wniosku o wydanie interpretacji, gmina wskazała, że jego przedmiotem są nieruchomości nabyte przez nią w drodze spadku lub tzw. komunalizacji mienia państwowego. Nabycie transakcji nie stanowiło transakcji podlegającej opodatkowaniu VAT – nie pojawiła się zatem kwota podatku naliczonego. Ponadto, nieruchomości nie były związane z jakąkolwiek działalnością gospodarczą. Z uwagi na brak możliwości efektywnego ich zagospodarowania, były one przedmiotem sprzedaży oraz aportu. Jednostka podkreśliła również, iż czynności te nie były prowadzone przez nią w celu uzyskania stałego dochodu.

Kwestią sporną w przedstawionym stanie faktycznym jest opodatkowanie VAT zbycia nieruchomości, dla których gmina realizuje wyłącznie uprawnienia właścicielskie. Rozstrzygnięcia zaistniałego sporu podjął się po raz kolejny NSA, dla którego argumentacja organu podatkowego okazała się zasadna. Tym samym, w jego ocenie, gmina w przedmiotowej sprawie działa jako podatnik. Jak podkreślił, okoliczności nabycia nie mają istotnego znaczenia dla określenia czy taka sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT. Ważne są natomiast działania gminy w ramach  realizowanego przez nią władztwa nad tymi nieruchomościami. Niesporne dla NSA jest, że jednostka w tej sytuacji nie działa jako organ władzy publicznej bowiem podejmuje szereg zadań niezbędnych do ich zbycia. Ponadto, jak zauważył, nawet z przepisów regulujących zarządzanie mieniem komunalnym bezpośrednio wynika, że gmina musi podejmować działania, które charakteryzują działania podmiotów gospodarczych. Na uwagę NSA zasłużyła również liczba transakcji, która w niniejszej sprawie przekracza 400 rocznie.

Przedstawiony wyrok jest niewątpliwie kontrowersyjny. Słusznie NSA wskazuje, że dla oceny potraktowania danego typu transakcji, sposób nabycia nieruchomości wchodzących w skład mienia gminnego schodzi na drugi plan. Natomiast, bez wątpienia istotne są działania, jakie gmina w stosunku do nich podejmuje. W przedmiotowej sprawie, zdaniem NSA przejawem działalności gminy jako przedsiębiorcy są m.in. czynności podejmowane na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami tj. wydzielenie fragmentu działki. Niemniej, wydaje się, że wpływ na takie rozstrzygnięcie mogła mieć duża ilość transakcji realizowanych przez gminę. Jednakże, w naszej ocenie, nie sposób jest w pełni zgodzić się ze stanowiskiem NSA, które może wprowadzić pewną konsternację wśród samorządowców. Przy transakcjach sprzedaży nieruchomości, należy również pamiętać o możliwości skorzystania ze zwolnienia z VAT przewidzianego przez ustawodawcę. Taki sposób również może być dla gmin korzystny, a jego uzyskanie może być możliwe już na poziomie interpretacji. Z drugiej strony, trzeba mieć na uwadze, że w przypadku dużej ilości transakcji przekraczających znaczne kwoty, zmiana charakteru tego typu transakcji z niepodlegających na zwolnione (lub opodatkowane VAT), będzie miała wpływ na wysokość stosowanych proporcji odliczenia VAT. Tym samym, pozostaje czekać na kolejne orzeczenia NSA bądź zastanowić się nad ewentualną zmianą kwalifikacji tego rodzaju transakcji pamiętając o ich wpływie na wysokość prewspółczynnika i współczynnika VAT.

[1]  Wyrok NSA z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. I FSK 1795/16