Taki wniosek wynika z wyroku NSA z 3 września 2019 r. (sygn. I FSK 592/19), w sprawie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od wydatków związanych z inwestycjami w infrastrukturę transportu publicznego (tramwaj metropolitalny).

W przedmiotowej sprawie miasto realizowało inwestycję, polegającą w szczególności na:

  1. zakupie sieci trakcyjnej, budowie torowiska i nowych budynków podstacji wraz z okablowaniem oraz budowie kanału deszczowego, które następnie zostaną oddane w dzierżawę spółkom komunalnym odpowiedzialnym za realizację usług transportowym na terenie miasta,
  2. budowie wspólnych ogólnodostępnych peronów tramwajowo-autobusowych, montażu wiat przystankowych na tych peronach oraz wdrożeniu inteligentnego systemu transportu, które będą związane z usługami komunikacji miejskiej świadczonymi bezpośrednio przez miasto oraz z infrastrukturą, która będzie udostępniana spółkom komunalnym na podstawie umowy dzierżawy

- (Infrastruktura tramwajowo-autobusowa),

  1. przebudowie układu drogowego, wydzieleniu dróg rowerowych, stworzeniu parkingów i stojaków rowerowych oraz przesunięciu chodników (Infrastruktura towarzysząca). Wydatki te będą dotyczyły całości powyższej inwestycji, jednak bezpośrednio nie będą związane z dzierżawą ani świadczeniem przez miasto usług komunikacyjnych.

To właśnie ustalanie prawa do częściowego odliczenia podatku VAT od wydatków ponoszonych na Infrastrukturę towarzyszącą było istotą sportu pomiędzy miastem a fiskusem w przedmiotowej sprawie przed NSA.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej miasto argumentowało, że wybudowanie infrastruktury drogowej i rowerowej wymienionej w punkcie C determinuje prawidłowe wykonanie całej inwestycji oraz zapewni należyte funkcjonowanie Infrastruktury tramwajowo-autobusowej. Tym samym, wydatki ponoszone w tej części będą nierozerwalnie związane z wydatkami ponoszonymi na inwestycje wymienione w punkcie A i B. Co więcej, korzystanie z Infrastruktury towarzyszącej będzie powiązane z korzystaniem z Infrastruktury tramwajowo-autobusowej, a sam fakt, że będzie ona ogólnodostępna dla społeczności lokalnej oraz że nie będzie przedmiotem dzierżawy ani nie będzie bezpośrednio służyła do świadczenia usług komunikacji miejskiej nie determinuje braku możliwości odliczenia podatku VAT.

DKIS po analizie przepisów przyjął bardzo powszechne stanowisko, polegające na powiązaniu prawa do odliczenia wyłącznie z czynnością opodatkowaną. Zdaniem fiskusa w omawianych okolicznościach nie wystąpi związek przyczynowo-skutkowy, który pozwalałby na odliczenie podatku VAT związanego z tymi wydatkami. Miasto – w części obejmującej Infrastrukturę towarzyszącą – będzie ponosiło bowiem wydatki związane z realizacją zadań publicznych wykonywanych w ramach władztwa publicznego. Tym samym, warunek uprawniający do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego zgodnie ze sposobem określenia proporcji nie zostanie spełniony.

Prawa do odliczenia VAT nie dopatrzył się także WSA w Łodzi, dodając iż sam fakt, że przy okazji modernizacji infrastruktury tramwajowej dochodzi do przebudowy także drogi publicznej, nie sprawia, że droga publiczna staje się majątkiem w jakiejś mierze podporządkowany potrzebom komunikacji zbiorowej.

Odmienne stanowisko zaprezentował dopiero NSA. Sąd zgodził się bowiem ze stanowiskiem miasta, iż analizowana inwestycja ma charakter kompleksowy, a jej celem jest podwyższenie standardu świadczonych usług transportu publicznego w wielu aspektach (np. pod względem dostępności dla osób niepełnosprawnych), poprzez wybudowanie odpowiedniej infrastruktury przystankowej.

Ponadto, NSA zauważył także, iż poprawa dostępności przystanków przez zapewnienie możliwości bezpiecznego dojazdu rowerem stanowi oddziaływanie miasta na popyt dotyczący opodatkowanych usług transportu zbiorowego. Inwestycja w transport kombinowany, polegający na wykorzystaniu w ramach jednej podróży różnych środków transportu (w tym przypadku rower, tramwaj, autobus), jest de facto działaniem organizatorów mającym na celu wzrost przychodów z opodatkowanych usług transportu publicznego. W konsekwencji, NSA orzekł, że zarzuty skargi kasacyjnej w zakresie naruszeń prawa materialnego są zasadne.

W powyższym wyroku NSA nie zgodził się zatem na uzależnianie prawa do odliczenia podatku VAT wyłącznie od bezpośredniego związku inwestycji z czynnością opodatkowaną. Tym samym, analizując prawo do odliczenia, warto także zwrócić uwagę na kompleksowy charakter i cel inwestycji oraz jej wpływ na powiązane czynności opodatkowane. Pozostaje mieć nadzieję, iż z biegiem czasu także fiskus przyjmie taki pogląd i jednostki samorządu terytorialnego nie będą musiały polegać na orzeczeniach sądów, lecz uzyskają korzystne rozstrzygnięcie już od organów podatkowych.