W ostatnim czasie NSA wydał dwa interesujące wyroki w sprawie możliwości zastosowania zwolnienia z podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, w przypadku sprzedaży gruntu, na którym posadowione są części budynku usytuowanego na działce sąsiedniej. Wynika z nich, że kwalifikacja działki – jako terenu niezabudowanego lub zabudowanego – może zależeć od rodzaju wzniesienia, które znajduje się na gruncie.

Inaczej należy oceniać funkcjonalne części zakładu przemysłowego…

W pierwszym z tych wyroków spór z fiskusem toczyło miasto na prawach powiatu. Miasto chciało skorzystać z przedmiotowego zwolnienia przy sprzedaży działki, na której znajdowała się niewielka część budynku garażowego oraz niewielka część budynku warsztatowego. Jednocześnie przeważająca część tych budynków (około 5/6 całości) położona była na sąsiedniej działce, będącej w użytkowaniu wieczystym przyszłego nabywcy nieruchomości. Budynki te zostały wzniesione bez udziału miasta i nie ponosiło ono na nie żadnych nakładów.

We wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej    miasto przedstawiło stanowisko, zgodnie z którym przedmiotem dostawy będzie wyłącznie sam grunt, z wyłączeniem naniesień poniesionych przez sąsiada. Miasto argumentowało przy tym, że na gruncie ustawy o VAT nie dojdzie do dostawy części budynków, ponieważ ekonomicznie oraz cywilnoprawne władanie rzeczą należy do podmiotu, który wzniósł budynki z przekroczeniem granicy.

Przedstawionego stanowiska nie podzielił Dyrektor Izby Skarbowej, stwierdzając, że nawet jeśli na działce znajdują się tylko niewielkie części budynków, to nie ma podstaw do przyjęcia, że jest to grunt niezabudowany.

Decyzję organu podatkowego podtrzymał WSA w Łodzi[1], wyjaśniając przy tym, iż przepis art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT nie uzależnia zwolnienia z podatku od wielkości, czy ilości zabudowań na gruncie. Przez teren zabudowany należy więc uznać każdy teren, na którym znajdują się budynki lub ich części. Sąd podkreślił również, że okoliczność, iż przedmiotem dostawy jest tylko teren, a nie znajdujące się na nim części budynków pozostaje bez wpływu na ocenę, czy dostawa gruntu podlega zwolnieniu od podatku VAT.

Tak samo orzekł NSA, podkreślając przy tym, że czym innym jest przedmiot dostawy (którym w tej sprawie będzie sam grunt, z uwagi, że miasto nie ma prawa do własności części budynku, która znajduje się na zbywanym gruncie), a czym innym jest klasyfikacja tego gruntu na potrzeby potencjalnego zastosowania zwolnienia podatkowego[2]. Tym samym, zdaniem NSA, odrębne od przedmiotu dostawy jest zagadnienie czy grunt jest zabudowany czy niezabudowany.

...a inaczej elementy zapewniające jedynie normalne użytkowanie budynku

Korzystne dla dostawcy gruntu stanowisko zaprezentował natomiast NSA w sprawie działki, na której znajdowała się ściana oraz schody domu sąsiada.

W przedmiotowej sprawie, gmina we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej wskazała, iż zamierza sprzedać działkę, na której znajdują się fragmenty budynku – ściana boczna należąca do budynku usytuowanego na nieruchomości przyległej oraz częściowo schody należące do tego budynku. Podobnie jak w poprzedniej sprawie, budynek był własnością przyszłych nabywców i został wybudowany z ich środków.

Gmina stanęła przy tym na stanowisku, że zbycie będzie zwolnione z podatku, bo sprzedawany będzie sam grunt, a nie ściana domu. To, że na nieruchomości jest fragment budynku, nie może oznaczać, że przedmiotem sprzedaży będzie grunt zabudowany.

Przedstawionego stanowiska nie podzielił Dyrektor Izby Skarbowej, argumentując, iż skoro na działce będącej przedmiotem sprzedaży znajduje się ściana budynku i schody, to nie ma podstaw do przyjęcia, że dokonując dostawy tego gruntu dokonuje się dostawy gruntu niezabudowanego.

Powyższego stanowiska organu nie podzielił WSA we Wrocławiu, który zgodził z gminą, że transakcja będzie zwolniona z VAT[3]. Sąd w uzasadnieniu wskazał, iż znajdujące się na sprzedawanym gruncie elementy budynku przynależą w sensie ekonomicznym i prawnym do właścicieli budynku znajdującego się na działce sąsiedniej i jako takie nie mogą decydować o zabudowanym charakterze sprzedawanej nieruchomości. Ściany są bowiem elementem konstrukcyjnym obiektu budowlanego, nie są obiektem budowalnym, nie pełnią samodzielnych funkcji budowlanych, a jedynie zapewniają normalne korzystanie z budynku usytuowanego na innym gruncie.

Zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny, który odnosząc się do przedmiotowej sprawy wskazał ponadto, że wprawdzie biorąc pod uwagę wykładnię językową mamy do czynienia z gruntem zabudowanym, jednak biorąc pod uwagę zasady wykładni racjonalnej, celowościowej i prounijnej należy uznać, iż mamy do czynienia z gruntem niezabudowanym[4]. Jak podkreślił NSA – po wejściu do UE – wykładnia językowa nie odgrywa już tak znaczącej roli, a bierze się pod uwagę cel wykładni.

Podsumowanie

Analizując możliwość zastosowania zwolnienia z podatku VAT w przypadku sprzedaży gruntu, na którym posadowione są części budynku usytuowanego na działce sąsiedniej, należy pamiętać, że przepisy regulujące opodatkowanie dostawy nieruchomości należą do najbardziej skomplikowanych. W związku z tym, dużą rolę odgrywają orzeczenia sądowe i interpretacje podatkowe, które mają pomagać podatnikowi w stosowaniu przepisów.

W związku z powyższym, zastanawiając się nad potencjalną możliwością skorzystania ze zwolnienia podatkowego, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, należy indywidualnie rozpatrzyć każdą dostawę gruntów, oceniając przy tym istotność elementów zachodzących. W razie wątpliwości warto rozważyć także zasadność wystąpienia o interpretację podatkową.

 

[1] Wyrok WSA w Łodzi z dnia 20 września 2016 r., sygn. I SA/Łd 588/16

[2] Wyrok NSA z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. I FSK 44/17

[3] Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. I SA/Wr 539/16

[4] Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 1879/16