Postulaty strategiczne CRIDO dla nowego rządu

Obszar / zagadnienie:
Od 2022 r. zostały wprowadzone nowe zasady obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców – metoda kalkulacji składki na ubezpieczenie zdrowotne uzależniona została od wybranego sposobu opodatkowania (skala podatkowa/stawka liniowa/ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).
Dodatkowo zrezygnowano z możliwości odliczenia części (7,75%) zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku
należnego (zarówno w przypadku pracowników, jak i przedsiębiorców).

Wyzwania dla biznesu:
Wprowadzone zmiany dotyczące składki na ubezpieczenie zdrowotne wpłynęły istotnie na wzrost obciążeń publicznoprawnych dla pracowników i przedsiębiorców. W przypadku specjalistów i wyższej kadry menadżerskiej (jako osób wyżej zarabiających) zmiany skutkowały pojawieniem się większej presji płacowej z ich strony, co ma bezpośrednie przełożenie na wzrost kosztów pracodawców. Omawiane zmiany wprowadziły również dodatkowe obowiązki po stronie przedsiębiorców, tj. roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Postulaty dla nowego rządu:
Wprowadzenie (i) ujednoliconego modelu ustalania podstawy wymiaru składki niezależnie od wybranego przez przedsiębiorcę reżimu podatkowego (np. w analogicznej formie, jak teraz ma to miejsce przy ryczałtowej formie opodatkowania) i (ii) możliwości odliczenia części lub całości zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku.

Obszar / zagadnienie:
Rynek PRS w Polsce jest dopiero – porównując go z krajami Europy Zachodniej – w początkowej fazie rozwoju, lecz od momentu powstania systematycznie rośnie. Zasoby tego rodzaju aktywów są wciąż stosunkowo niewielkie, jednak przewiduje się, że do 2028 r. na rynku PRS w Polsce będzie ponad 63 tys. lokali w najmie instytucjonalnym. Obiekty PRS powstają w Polsce na działkach zarówno o przeznaczeniu mieszkaniowym, jak i usługowym, co powoduje, iż w przypadku tych drugich nie dochodzi do powstania lokali mieszkalnych w rozumieniu przepisów prawa.

Wyzwania dla biznesu:
Brak jest aktualnie w polskim prawie kompleksowej regulacji prawnej inwestycji typu PRS, co powoduje szereg problemów dla inwestorów, urzędników i użytkowników lokali powstałych w tego typu inwestycjach z uwagi na niejasność przepisów i istniejące w nich luki. Powyższe z kolei prowadzi do nadużyć interpretacyjnych i problemów z inwestowaniem w nieruchomości przeznaczone na tego rodzaju inwestycje. W związku z powstawaniem obiektów PRS na działkach o przeznaczeniu usługowym, w praktyce spotykany jest często problem z uzyskiwaniem przez inwestorów zaświadczeń o samodzielności lokali, które niezbędne są do ustanowienia odrębnej własności lokali.

Postulaty dla nowego rządu:
Kompleksowa regulacja prawna inwestycji typu PRS zarówno od strony przepisów planowania przestrzennego, prawa budowlanego oraz podatkowego, jak i kwestii dotyczącej wydawania zaświadczeń o samodzielności lokali powstałych w tego rodzaju inwestycjach

Obszar / zagadnienie:
Znowelizowana w 2023 r. ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych stanowi w art. 4 ust. 1, że w przypadku lokalizowania, budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej odległość tej elektrowni od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej jest równa lub większa od dziesięciokrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, chyba że plan miejscowy określa inną odległość, wyrażoną w metrach, jednak nie mniejszą niż 700 metrów. W pierwotnym projekcie nowelizacji odległość ta wynosiła 500 m i została zwiększona na etapie prac sejmowych.

Wyzwania dla biznesu:
Mając na uwadze rozproszony charakter zabudowy w Polsce i zbyt restrykcyjne prawo, dotyczące budowy, a także przebudowy elektrowni wiatrowej wiele projektów inwestycyjnych zostało wstrzymanych.

Postulaty dla nowego rządu:
Konieczna jest maksymalizacja wykorzystania potencjału farm wiatrowych na lądzie i odblokowanie projektów. W tym celu niezbędne jest wprowadzenie zmian w art. 4 ust. 1 ustawy wiatrakowej i zmniejszenie odległości z 700 m do 500 m od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej.

Obszar / zagadnienie:
Od 2022 roku obowiązuje system Pay&Refund w podatku u źródła (WHT), natomiast od 2019 roku obowiązują przepisy dotyczące należytej staranności płatnika w podatku u źródła oraz nowa definicja tzw. rzeczywistego właściciela płatności. Wprowadzone przepisy znacząco komplikują skorzystanie z preferencji w podatku u źródła, co może skutkować koniecznością pobierania 19% lub 20% podatku od wypłat dywidend, należności licencyjnych czy odsetek dokonywanych przez polskie spółki. W 2023 roku Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt objaśnień w zakresie podatku u źródła, który dodatkowo znacząco potęguje wątpliwości i brak jasności stosowania nowych przepisów.

Wyzwania dla biznesu:
Nowe przepisy mają istotny wpływ na stosowanie preferencji w WHT, co z kolei przekłada się na:

• Bardzo duży wzrost ryzyka podwójnego opodatkowania należności takich jak dywidendy, należności licencyjne czy odsetki;
• brak możliwość realnej oceny zwrotu z inwestycji dla inwestora;
• percepcję Polski przez zagranicznych inwestorów jako kraju o nietransparentnym systemie opodatkowania.

Postulaty dla nowego rządu:
Znacząca rewizja projektu objaśnień w podatku u źródła i wypracowanie - z uwzględnieniem głosu biznesu – nowego projektu, który będzie uwzględniał aspekty racjonalności biznesowej i ekonomicznej.
Nowelizacja przepisów w podatku u źródła, w szczególności w aspekcie definicji rzeczywistego właściciela płatności oraz należytej staranności płatnika.

Obszar / zagadnienie:
Kluczową zmianą wynikającą z brzmienia przepisów Polskiego Ładu jest zmiana art. 17 ust. 1 pkt 34a ustawy o CIT (oraz jego odpowiednika w ustawie o PIT), poprzez wskazanie, że zwolnieniu podatkowemu będą podlegać wyłącznie dochody podatnika z działalności gospodarczej osiągniętej z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu. Podobna zmiana pojawia się także dla art. 17 ust. 4 przywołanej ustawy, tj. że zwolnienie podatkowe, o którym mowa w ust. 1 pkt 34a, przysługuje podatnikowi wyłącznie z tytułu dochodów uzyskanych z realizacji nowej inwestycji na terenie określonym w decyzji o wsparciu. Oznacza to, że literalnie, zwolnienie podatkowe w związku z realizacją nowej inwestycji dotyczyć będzie wyłącznie dochodu wygenerowanego przez inwestora w związku z realizacją tej nowej inwestycji (tzw. podejście projektowe, bardzo mocno abstrakcyjne).

Wyzwania dla biznesu:
Jedyną szansą dla skorzystania z szerokiego zakresu zwolnienia (tj. analogicznie jak w specjalnych strefach ekonomicznych, czyli zwolnienia podatkowego dla dochodu całego zakładu, na terenie którego realizowana jest inwestycja, zgodnie z przedstawioną w treści zezwolenia listą kodów PKWiU działalności korzystającej ze wsparcia) jest wpisywanie się w nieprzejrzyste przesłanki koncepcji tzw. ścisłych związków wskazane przez Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w interpretacji ogólnej z dnia 25 października 2019 r. oraz rozwinięte w objaśnieniach podatkowych z dnia 6 marca 2020 r. Co więcej, ze względu na obowiązywanie interpretacji ogólnej, podatnik (inwestor) nie jest w stanie potwierdzić formalnie spełnienia przesłanek dla tzw. ścisłych związków (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odmawia wydawania interpretacji indywidualnych w tym zakresie, przerzucając odpowiedzialność w całości na podatników, ponoszących niekiedy setki milionów PLN nakładów inwestycyjnych na terenie kraju). Brak racjonalności jak chodzi o wymóg wydzielenia dochodu stricte z nowej inwestycji “spośród” dochodu całego zakładu, w ponad 20 wyrokach potwierdził także NSA (warto pamiętać, że nowe inwestycje to obecnie na ogół modyfikacja/ “domaszynowienie” w ramach istniejących już ciągów produkcyjnych).

Postulaty dla nowego rządu:
Przywrócenie brzmienia treści art. 17 ust. 1 pkt 34 oraz ust. 4 ustawy o CIT (oraz ich odpowiedników w ustawie o PIT) sprzed wejścia w życie przepisów Polskiego Ładu oraz uchylenie interpretacji ogólnej Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 25 października 2019 r.

Obszar / zagadnienie:
Polska ma obowiązek wprowadzenia Dyrektywy Rady UE 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii do końca 2023 r. Do dziś nie powstał projekt polskiej ustawy implementującej Dyrektywę UE, a z zapowiedzi MF wynika, że planowaną datą wejścia w życie tych przepisów jest 2025 r.

Wyzwania dla biznesu:
Brak ustawy implementującej dyrektywę oraz odpowiedniego podatku wyrównawczego płaconego w Polsce, który skorygowałby efektywną stawkę podatkową, tym samym powodując brak obowiązku płacenia podatku wyrównawczego w innym państwie, prowadzi do dużej niepewności dla biznesu co do przyszłych obciążeń podatkowych. Warto podkreślić, że brak terminowej implementacji Dyrektywy Pillar II nie powoduje wyłączenia Polski z tego mechanizmu. Międzynarodowe grupy kapitałowe, które prowadzą działalność w Polsce, nadal będą zobowiązane do obliczenia efektywnej stawki podatku w Polsce. Jeśli ta stawka nie osiągnie docelowego poziomu 15%, konieczne będzie zapłacenie podatku wyrównawczego, ale Polska nie będzie beneficjentem wpływu z tego podatku. Opóźnienie implementacji Dyrektywy Pillar II doprowadzi więc do przesunięcia w czasie wprowadzenia krajowego podatku wyrównawczego, a w konsekwencji będzie wiązało się to z utratą przez Polskę części dochodów. Dla przedsiębiorców oznacza to szereg komplikacji związanych
m.in. z ryzykiem konieczności zapłaty podatku wewnątrzgrupowo wraz z brakiem możliwości stosowania przepisów przejściowych.

Postulaty dla nowego rządu:
Jak najszybsze wprowadzenie ustawy implementującej dyrektywę oraz wprowadzenie odpowiedniego podatku wyrównawczego płaconego w Polsce, który skorygowałby efektywną stawkę podatkową w ramach Pillar II celem uniknięcia płacenia podatku wyrównawczego, którego Polska nie będzie beneficjentem.

Obszar / zagadnienie:
Pillar II może istotnie wpłynąć na efektywność ulg podatkowych stosowanych w Polsce, ponieważ obecnie powodują one obniżenie opodatkowania kwalifikowanego, co prowadzi do obniżenia efektywnej stawki podatkowej (ETR). W rezultacie międzynarodowe grupy kapitałowe oraz duże grupy krajowe korzystające z ulg podatkowych mogą być zobligowane do uiszczenia dopłaty w państwie źródła. Niemniej jednak, Dyrektywa 2022/2523 przewiduje mechanizm tzw. kwalifikowanych zwrotnych kredytów, które nie są uznawane jako obniżenie podatków kwalifikowanych, lecz jako zwiększenie dochodu jednostki. W rezultacie mają one ograniczony wpływ na ETR.

Wyzwania dla biznesu:
W polskim systemie trudno obecnie zidentyfikować kwalifikowane kredyty podatkowe. Jako potencjalny wyjątek można wskazać tu ulgę badawczo-rozwojową, która przewiduje możliwość uzyskania przez mikro, małego lub średniego przedsiębiorcę – w określonych sytuacjach, zwrotu gotówkowego. Warto też zwrócić uwagę, że ulga badawczo-rozwojowa przewiduje specyficzny mechanizm pozwalający w niektórych przypadkach na jej rozliczenie z wpłatami należnymi od przedsiębiorstwa jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. W tym zakresie ulga nie dotyczy więc obniżenia podatku kwalifikowanego, co może również wpływać pozytywnie na sposób jej rozpoznania dla celów podatku minimalnego. W odniesieniu do specjalnych stref ekonomicznych stosowany w nich mechanizm zwolnienia podatkowego nie spełnia definicji kwalifikowanego kredytu podatkowego. Korzystanie ze zwolnienia strefowego będzie więc wpływało negatywnie na wysokość podatków kwalifikowanych, a tym samym na ETR.

Postulaty dla nowego rządu:
Należy przebudować konstrukcję ulg podatkowych i zwolnień strefowych w taki sposób, aby odpowiadały one pojęciu zwrotnego kredytu podatkowego zawartego w Dyrektywie Pillar II (lub w inny sposób nie wpływały negatywnie na ETR). To stanowczy postulat, który ma kluczowe znaczenie ze względu na ochronę naszych krajowych ulg na innowację i zwolnień podatkowych, które u podstawy mają przyciągać nowych inwestorów do Polski. Coraz więcej przedsiębiorców, w tym także duże grupy kapitałowe, korzysta z tych ulg, bowiem stanowią jedne z atrakcyjniejszych zachęt podatkowych dostępnych w Europie. Warto wiec utrzymać i rozwijać zachęty podatkowe w postaci ulg podatkowych, a nie ograniczać ich stosowanie.

Obszar / zagadnienie:
W ramach flagowego instrumentu programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), tj. Ścieżki SMART (Działanie 1.1), dotychczas zaplanowano w harmonogramie wyłącznie nabory ogólne, skierowane do przedsiębiorstw reprezentujących wszystkie branże niewykluczone z udzielenia pomocy publicznej na mocy rozporządzeń unijnych oraz nabór na rzecz dostępności.
Choć formalnie we wspólnych kryteriach wyboru projektów zatwierdzone zostało kryterium „Zgodność z zakresem naboru,” w którym przewidziano też zawężenie przedmiotu projektu w zakresie działalności objętej wybranymi kodami klasyfikacji PKD/EKD, nie zostały zaplanowane w harmonogramie żadne nabory sektorowe, dostosowane do specyfiki i bieżących wyzwań poszczególnych branż, w tym tych strategicznych dla rozwoju Polski.

Wyzwania dla biznesu:
Ocenianie projektów z różnych branż w ramach jednego pakietu kryteriów oceny, jak i sztywnych wymagań nałożonych przez dokumentację konkursową powoduje, że niektóre branże są praktycznie eliminowane z możliwości uzyskania dofinansowania ze środków unijnych. Dla przykładu, we wzorze załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie pn. „Szczegółowe warunki realizacji modułów” obowiązującym w dwóch naborach w ramach Ścieżki SMART ogłoszonych w 2023 roku, na beneficjentów, zgodnie z § 1. ust. 13 pkt 2 nałożono następujący obowiązek: „zobowiązanie nabywcy/licencjobiorcy do wykorzystania tych wyników [tj. wyników prac B+R] we własnej działalności gospodarczej poprzez rozpoczęcie produkcji, świadczenia usług na bazie tych wyników lub zastosowania nowej technologii w prowadzonej działalności gospodarczej”. Zapis ten stanowi znaczące utrudnienie m.in. dla przedstawicieli branży biotechnologicznej, w której najpowszechniejszą formą komercjalizacji wyników prac B+R jest udzielenie licencji/sprzedaż praw do wyników wczesnych faz badań klinicznych partnerowi farmaceutycznemu, który zobowiązuje się w pierwszej kolejności do kontynuacji badań klinicznych badanego produktu leczniczego. Możliwość wprowadzenia wyników prac B+R do produkcji przez licencjobiorcę/nabywcę jest uwarunkowana sukcesem dalszych faz badań klinicznych, jak i rejestracją danego produktu leczniczego przez organ regulatorowy. Jak pokazują wyniki I naboru w ramach Ścieżki SMART przeprowadzonego przez PARP, na liście projektów ocenionych pozytywnie znalazły się tylko 2 projekty obejmujące rozwój produktu leczniczego. Ogółem pozytywnie ocenionych zostało 198 projektów (na 1 496 ocenianych).

Postulaty dla nowego rządu:
Mając na uwadze powyższe wyzwania postulujemy o:

• zaplanowanie w harmonogramie naborów w ramach programu FENG naborów sektorowych, skierowanych do poszczególnych branż, np. według klucza odpowiadającego Krajowym Inteligentnym Specjalizacjom;
• wprowadzenie alternatywnych zapisów w dokumentacji konkursowej dla poszczególnych branż, dostosowanych do ich specyfiki (np. uelastycznienie wymogów odnoszących się do komercjalizacji wyników B+R);
• skoordynowanie pomocy udzielanej poszczególnym branżom z różnych źródeł (np. zaplanowanie komplementarnych naborów dla sektora zdrowia w ramach programu FENG, jak i konkursów organizowanych przez ABM).

Obszar / zagadnienie:
Od ponad 25 lat nikt na poważnie nie zaopiekował się podatkiem od nieruchomości, pomimo tego, że jest on drugim – zaraz po podatku VAT – generującym najwięcej sporów sądowych podatkiem w Polsce. Sytuacji tej nie pomaga fakt decentralizacji systemu poboru tego podatku przez ponad 2 400 organów podatkowych na terenie całej Polski. Dla podatników oznacza to nie tylko konieczność składania osobnych deklaracji na terenie każdej gminy, w której posiadają majątek, lecz także konieczność monitorowania stawek, które różnią się pomiędzy gminami a niekiedy także różnego podejścia do kwalifikacji samego przedmiotu opodatkowania, czy możliwości stosowania zwolnień.

Wyzwania dla biznesu:
Omawiane zagadnienie stanowi strategiczne wyzwanie nie tylko dla podatników (na których ciąży ekonomiczny ciężar tego podatku), lecz także dla samorządów (których dochód stanowi).
Szeroki zakres wyzwań związanych z podatkiem od nieruchomości powoduje, że do ich rozwiązania należy podejść kompleksowo, tj. jednocześnie:

• dokonując bieżących zmian, stanowiących niejako „łatę” na największe problemy związane z funkcjonowaniem tego podatku – tzw. quick fixes, oraz
• wprowadzając ten podatek do ery cyfryzacji i rozpoczynając jego wielowymiarową analizę – co pozwoli w perspektywie czasu na dokonanie jego gruntownej nowelizacji.

Postulaty dla nowego rządu:
W ramach pierwszego z działań, tj. quick fixes należy niezwłocznie:

• znowelizować podstawowe definicje określające co najmniej przedmiot opodatkowania, tj. „budynek” i „budowlę” – co wymuszają dwa ostatnie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ale także praktyka. Bez oceny skutków regulacji poprzedzonej zgromadzeniem i przenalizowaniem danych (w tym wysokości wpływów z tytułu opodatkowania konkretnych budowli, a nie zbiorczo), których obecnie nikt nie zbiera, nowelizacja ta powinna mieć jednak charakter jedynie przejściowy (a nie rewolucyjny);
• uprościć deklaracje podatkowe składane przez osoby prawne tak, by grunty, budynki i budowle wymieniane były w odrębnych załącznikach – ograniczy to ilość dokumentów składanych przez podatników, a samorządom ułatwi ich analizę usunąć konieczność corocznego wydawania decyzji określających osobom fizycznym (decyzja raz wydana przez samorząd powinna obowiązywać do momentu doręczenia nowej decyzji np. po zmianie stawek podatku lub pojawieniu się u podatnika nowego przedmiotu opodatkowania);
• doprecyzować przepisy wskazujące jak należy obliczać podstawę opodatkowania budynków. Obecnie przepisy wskazują, że podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia mierzona po wewnętrznej stronie ścian, choć praktyka stosowania tego przepisu pokazuje, że w wielu przypadkach konieczne jest mierzenie również po innych płaszczyznach niż ściany;
• umożliwić udział samorządów w postępowaniach przed sądami administracyjnymi na prawach strony w sprawach wydawanych przez nie decyzji – z jednej strony umożliwi to samorządom obronę swoich interesów na poziomie sądowym, z drugiej może przyspieszyć postępowania prowadzone przez samorządy w sprawach podatku od nieruchomości.

Jednocześnie, niezbędne jest wprowadzenie cyfryzacji do podatku od nieruchomości. Pozwoli to na usprawnienie jego poboru, ale także zebranie danych umożliwiających w końcu jego realną analizę. W tym aspekcie priorytetami są:

• wprowadzenie możliwości elektronicznego składania deklaracji przez osoby prawne;
• nowy ujednolicony wzór deklaracji;
• powiązana z nowym wzorem deklaracji ogólnopolska platforma pozwalająca na kompleksowe zebranie informacji co opodatkowują przedsiębiorcy z poszczególnych branż i jak jest to kwalifikowane przez poszczególne gminy.

Kluczowe z perspektywy skuteczności systemu jest też zaprojektowanie wsparcia kompetencyjnego dla samorządów, SKO oraz sądów administracyjnych w zakresie tego podatku.

Biorąc również pod uwagę skalę prowadzonych przez samorządy kontroli w tym podatku (a właściwie ich brak), wsparcie na poziomie centralnym mogłoby również obejmować wsparcie analityczne w zakresie typowania do kontroli (przy czym do tego potrzebne jest zbieranie danych – o czym powyżej – i następnie ich analiza).

Obszar / zagadnienie:
Stworzenie atrakcyjnej, uzupełniającej ofertę mechanizmu Polskiej Strefy Inwestycji, palety instrumentów wsparcia nowych inwestycji (w szczególności bezpośrednich inwestycji zagranicznych), poprzez radykalne zwiększenie poziomu atrakcyjności wsparcia oferowanego w ramach Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011-2030 („grant rządowy”).

Wyzwania dla biznesu:
W przypadku szeregu projektów inwestycyjnych o ich finalnej lokalizacji na terenie RP decyduje katalog lokalnych zachęt inwestycyjnych. O ile zmiany w mechanizmie funkcjonowania Specjalnych Stref Ekonomicznych na rzecz ustanowienia Polskiej Strefy Inwestycji należy uznać za pozytywne, o tyle wsparcie w formie grantowej oferowane w ramach tzw. „grantu rządowego” nadal pozostawia sporo przestrzeni do usprawnień. Dotyczy to w szczególności intensywności pomocy, możliwości łączenia tego mechanizmu pomocowego ze zwolnieniem podatkowym dostępnych w ramach Polskiej Strefy Inwestycji, ale również budżetu samego programu (na 20-letni program przeznaczono kwotę niecałych 3,5 mld PLN). Dodatkowo, wprowadzane w ostatnich latach zmiany w programie, mocno otworzyły ten mechanizm wsparcia na projekty małych i średnich przedsiębiorstw, co przy wielu plusach, istotnie zaburzyło „strategiczny” charakter tego programu, który zasadniczo powinien być skierowany na rzecz istotnych, strategicznych z punktu widzenia całej gospodarki przedsięwzięć inwestycyjnych.

Postulaty dla nowego rządu:
Postulujemy zbliżenie warunków wsparcia w ramach programu do warunków możliwych do zaoferowania w ramach schematu regionalnej pomocy inwestycyjnej – dzisiaj, w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, wsparcie wynosi od 2% do 25% wartości inwestycji. Aktualnie obowiązująca mapa pomocy regionalnej uprawnia do udzielania pomocy z intensywnością wahającą się od 20 do 70%. Alternatywnie, w przypadku braku zastosowania docelowych intensywności wynikającej z Mapy Pomocy Regionalnej, istotnej liberalizacji powinny ulec warunki łączenia pomocy w ramach grantu rządowego ze zwolnieniem w ramach PSI / innymi instrumentami pomocowymi. Dziś taka kumulacja jest możliwa wyłącznie w przypadku grantów do 3 mln PLN, bądź dla inwestycji bardzo znaczących (>300 mln PLN / 100 mln PLN dla inwestycji innowacyjnych).

Dodatkowo istotnemu zwiększeniu powinien ulec budżet programu: dzisiejsze ograniczenia i roczna alokacja na poziomie niecałych 300 mln PLN (plan na 2024 r.) uniemożliwia wsparcie na oczekiwanym przez inwestorów poziomie i oczekiwanych terminach.

Grant rządowy powinien stać się realną alternatywą dla inwestycji strategicznych, dziś zmuszonych poszukiwać finansowania w niedostosowanych często do ich potrzeb instrumentach wsparcia inwestycji wdrożeniowych, ofertowanych w ramach Funduszy Strukturalnych UE.

Obszar / zagadnienie:
Real Estate Investment Trust (REIT) to specjalny podmiot działający w sektorze nieruchomości, który generuje dochody głównie poprzez posiadanie i zarządzanie nieruchomościami. Chociaż niektóre REIT-y są notowane publicznie na giełdach papierów wartościowych, inne działają poza giełdą. Główną cechą odróżniającą REIT od innych podmiotów inwestujących w nieruchomości jest to, że jego głównym celem nie jest sprzedaż nieruchomości, ale generowanie stałego strumienia dochodów z czynszu. Inwestując w REIT, inwestorzy mają możliwość zyskiwania dochodów z szerokiego portfela nieruchomości, który może obejmować różnorodne segmenty, takie jak biura, mieszkania, centra handlowe itd. Ta dywersyfikacja oraz stabilność dochodów czyni inwestowanie w REIT atrakcyjnym rozwiązaniem dla wielu inwestorów, szczególnie, że ich działalność w głównym obszarze jest objęta preferencjami podatkowymi.

Wyzwania dla biznesu:
Nieobecność uregulowanego systemu REIT w Polsce prowadzi do:

• ograniczenia dla inwestorów indywidualnych w dostępie do inwestycji w nieruchomości na dużą skalę;
• trudności w pozyskiwaniu kapitału zewnętrznego na inwestycje w nieruchomości przez spółki;
• braku możliwości skorzystania z preferencji podatkowych, co wpływa na rentowność inwestycji.

Postulaty dla nowego rządu:

• Przyjęcie ustawy o Real Estate Investment Trust (REIT), która umożliwi tworzenie funduszy inwestycyjnych, które będą umożliwiały inwestowanie w nieruchomości komercyjne jako najbardziej oczekiwane przez rynek oraz umożliwienie posiadania przez nie spółek zależnych.
• Wprowadzenie preferencji podatkowych dla REIT, aby zwiększyć atrakcyjność inwestycji w nieruchomości w Polsce.
• Jasne zdefiniowanie kryteriów i wymogów dla REIT, w tym zakresu działalności, struktury własnościowej oraz wymogów
  dywidendowych.
• Stworzenie systemu nadzoru nad działalnością REIT w celu zapewnienia transparentności i ochrony inwestorów.
• Organizacja konsultacji z przedstawicielami sektora nieruchomości i inwestorów w celu doprecyzowania szczegółów
  propozycji i zidentyfikowania potencjalnych wyzwań w jej wdrożeniu

Obszar / zagadnienie:
Na mocy Polskiego Ładu od 2022 roku nastąpiło wyłączenie z kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych zarówno w podatku dochodowym od osób prawnych, jak i podatku dochodowym od osób fizycznych. Efektywnie, koszty wytworzenia lub nabycia takich nieruchomości mogą być rozpoznane dopiero w chwili ich sprzedaży i nie ma możliwości dokonywana sukcesywnych odpisów amortyzacyjnych.
W przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, z uwagi na równolegle wprowadzone zmiany dotyczące opodatkowania przychodów z najmu prywatnego, w praktyce, zmiana ta dotyczyła przedsiębiorców, których przychody są opodatkowane według skali progresywnej lub liniowo.

Wyzwania dla biznesu:
Zmiana wprowadzona przez Polski Ład spowodowała nieuzasadnione ograniczenie wydatków zaliczanych do katalogu kosztów uzyskania przychodu. Nieruchomości mieszkalne są normalnym środkiem trwałym, który jak każde inne aktywo może być wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej. Pozbawienie podatników prawa do rozpoznawania kosztu wytworzenia / nabycia nieruchomości mieszkalnej w drodze odpisów amortyzacyjnych jest rozwiązaniem profiskalnym i uderzającym w podstawową zasadę podatku dochodowym którą jest opodatkowanie różnicy między przychodem, a kosztem jego uzyskania. Powyższe doprowadza do skokowego wzrostu zobowiązań podatkowych podatników prowadzących taką działalność.

Ministerstwo Finansów uzasadniało, że wartość nieruchomości mieszkalnych wzrasta, a nie spada, a tym samym, nie jest zasadne przyznanie preferencji w tym zakresie. Stwierdzenie to nawiązywało do aktualnej wtedy sytuacji na rynku nieruchomości, a nie było uzasadnieniem o ekonomicznym charakterze. W szczególności, biorąc pod uwagę planowane zwiększenie podaży nieruchomości, np. mieszkań z przeznaczeniem na tani wynajem lub zakup w ramach kredytu 0%, można spodziewać się cyklicznego odwrócenia tendencji wzrostowej na rynku nieruchomości mieszkalnych. W takiej sytuacji argumentacja ustępującego kierownictwa MF byłaby zupełnie bezzasadna. Co więcej, obecne przepisy uniemożliwiają wliczenie w koszty nakładów poniesionych na ulepszenie nieruchomości, co wiąże się z podniesieniem wartości początkowej środka trwałego – takich wydatków nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo, a wobec braku możliwości amortyzacji takich wydatków do kosztów zaliczyć nie można w ogóle.

Zmiana wprowadzona Polskim Ładem naruszała prawa nabyte przez podatników przed wejściem w życie ww. regulacji z uwagi na brak jakichkolwiek przepisów przejściowych. Zasada ochrony praw nabytych jest jedną z najistotniejszych z punktu widzenia praw obywateli zasadą wchodzącą w skład polskiego systemu prawa, która wywodzi się z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego oraz znajduje swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Pozbawienie podatników możliwości amortyzacji nieruchomości mieszkalnych, która rozpoczęła się przed 2022 r., stanowiło naruszenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Postulaty dla nowego rządu:
Zmiana przepisów przez określenie nowych zasad amortyzacji nieruchomości mieszkalnych, uwzględniająca w szczególności naruszone prawa nabyte podatników, traktująca w równy sposób nabywców zarówno nieruchomości nowych, jak i używanych.

Obszar / zagadnienie:
Postępowania i kontrole podatkowe prowadzone są obecnie w sposób przewlekły. Ponadto, obowiązujące obecnie przepisy w praktyce są niejednokrotnie nadużywane przez organy podatkowe.

Wyzwania dla biznesu:
Od lat organy podatkowe wykorzystują instytucje procesowe do:

• instrumentalnego zawieszania/przerywania okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych, co w praktyce powoduje, że kontrole czy postępowania podatkowe bezkarnie prowadzone są latami bez ich formalnego zakończenia;
• w sytuacji postępowań wszczynanych na wniosek podatników, w szczególności składanych wniosków o wydanie interpretacji podatkowej, organy skupiają się na poszukiwaniu możliwości rozstrzygnięcia sprawy w formie postanowienia o odmowie wydania interpretacji zamiast merytorycznym rozpoznaniu sprawy;
• obecnie brak jest również realnej możliwości przyśpieszenia postępowań lub dyscyplinowania organów w sytuacji prowadzenia postępowań przez wiele lat. Sprzyja temu zarówno brak skutecznych rozwiązań procesowych chroniących podatników, jak i sama konstrukcja przebiegu postępowania (przykładowo, statystyki MF pokazują, że dwuinstancyjność bywa iluzoryczna).

Proponowane poniżej zmiany mają dla podatników charakter strategiczny, gdyż zapewniają realizację podstawowych praw podatników.

Postulaty dla nowego rządu:
Wprowadzenie tzw. „quick fixes” w zakresie czasu prowadzenia postępowań podatkowych mających zapobiegać prowadzeniu ich w sposób przewlekły, tj.:

• likwidacja kontroli podatkowych, przy jednoczesnym wprowadzeniu możliwości dokonania korekty w toku postępowania podatkowego;
• albo, w przypadku braku ich likwidacji:
  • w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w toku kontroli - niezwłoczne wszczęcie postępowania po kontroli (obecnie obowiązujący termin 6 miesięcy dany organom na wszczęcie postępowania nie jest niczym uzasadniony, skoro organ już zidentyfikował nieprawidłowości w toku kontroli);
  • w przypadku braku stwierdzenia nieprawidłowości w toku kontroli - nadanie protokołowi kontroli waloru chroniącego podatnika;
• wzmocnienie instytucji ponaglenia - wprowadzenie krótkiego i wiążącego terminu na jego rozpoznanie lub domniemania prowadzenia
• postępowania w sposób przewlekły w sytuacji braku rozpoznania ponaglenia w ustawowym terminie, ujęcie w Ordynacji podatkowej katalogu kar jakie mogą być nałożone na organ I instancji w przypadku stwierdzenia przewlekłości;
• albo w przypadku braku wprowadzenia zmian w instytucji ponaglenia – usunięcie tej instytucji i umożliwienie podatnikom składanie od razu skargi na bezczynność / przewlekłość bezpośrednio do WSA (wraz z wprowadzeniem wiążącego terminu na rozpoznanie skargi);
• wprowadzenie możliwości rezygnacji z rozpoznania sprawy w II instancji na wniosek strony;
• możliwość prowadzenia przesłuchania w urzędach na odległość oraz zastąpienie klasycznego protokołowania nagraniem czynności i transkrypcją;
• utrzymanie możliwości zdalnego uczestniczenia w rozprawach (na wniosek strony) - wprowadzenie i dostosowanie systemu do rozpraw online wiązało się z dużym nakładem środków finansowych, stąd wracanie do rozpraw stacjonarnych jest nie tylko niepraktyczne ale też niegospodarne;
• konieczność doręczenia wezwania do zapłaty po decyzji wydanej w II instancji zamiast natychmiastowej egzekucji;
• wprowadzenie krótkiego i wiążącego terminu na przekazanie akt przez WSA do organu po wydaniu wyroku uchylającego decyzję;
• wprowadzenie klauzuli nadużycia prawa przez organy - jako jednej z naczelnych zasad postępowania, co mogłoby zdyscyplinować organy i ukrócić m.in. instrumentalne wszczynanie KKS, nadawanie bezzasadnie rygoru natychmiastowej wykonalności, wydawanie bezpodstawnych decyzji zabezpieczających czy też uniknięcie tak skrajnych przypadków bezprawnego działania organów, jak kwestionowanie rozliczeń podatników w sytuacji braku uszczuplania czy też kwestionowanie decyzji gospodarczych lub przyjętego modelu biznesowego;
• zapewnienie kontroli nad procesem wydawania interpretacji indywidualnych, w szczególności monitorowanie przyczyn i przypadków wydawania postanowień o odmowie wydania interpretacji.

Obszar / zagadnienie:
W ostatnich latach wielokrotnie prawo, w szczególności przepisy podatkowe były przyjmowane i uchwalane w sposób budzący znaczące wątpliwości co do jego przejrzystości oraz zasad prawidłowej legislacji. Podatnicy, często byli zaskakiwani zmianami do ustaw podatkowych wprowadzanymi na etapie procesu parlamentarnego, a więc bez konsultacji publicznych, który został wprowadzone autopoprawką na etapie prac sejmowych.

Wzywania dla biznesu:
Taki tryb procedowania zmian, z ograniczonymi konsultacjami, bez upewnienia się co do skutków wprowadzanych przepisów wprowadzał bardzo dużą niepewność wśród przedsiębiorców (czego przykładem mogą być zmiany wnikające z tzw. Polskiego Ładu), pozostawiając efektywnie niewiele czasu na przystosowanie się do nadchodzących zmian.

Postulaty dla nowego rządu:
Proponowane, nowe przepisy powinny być weryfikowane pod kątem ich spójności z już funkcjonującymi rozwiązaniami prawnymi i ewentualnego powielania z istniejącymi obowiązkami, tak aby uniknąć nadmiernej regulacji lub nadmiernej sprawozdawczości.

• Rygorystyczne przestrzeganie czasu trwania konsultacji publicznych, również w przypadku zmian wprowadzanych w trakcie procesu legislacyjnego (ustawowe 21 dni), który powinien być wydłużany w przypadku przepisów podatkowych wpływających na efektywną stawkę podatkową, podwyższających stawkę podatkową lub o charakterze systemowym.
• Przepisy podwyższające efektywną stawkę podatkową, podwyższające podatki lub o charakterze systemowym powinny być co do zasady wprowadzane z rocznym vacatio legis.
• Kontrola ex post wprowadzonych przepisów w ciągu roku od ich wejścia w życie, w szczególności w przypadku przepisów zwiększających sprawozdawczość podatkową, obowiązki w zakresie zgodności lub efektywną stawkę podatkową lub o charakterze systemowym (np. cyfryzacja).
• Ograniczenie tzw. „wrzutek” czyli wprowadzania nowych przepisów podatkowych do trwających procesów legislacyjnych, które nie mają nic wspólnego z zasadniczą treścią nowelizacji.

Obszar / zagadnienie:
Program Współdziałania, jako forma współpracy dużych przedsiębiorców z Krajową Administracją Skarbową (KAS) oparta na wzajemnym zaufaniu i zrozumieniu oraz transparentności, jest dostępny od 1 lipca 2020 r. Obecnie działa w formule pilotażu przewidującego udział 20 kandydatów. W październiku 2023 r. do programu dołączył dziesiąty ostatni dotychczas - przedsiębiorca.

Obowiązujący obecnie katalog korzyści wynikających z udziału w programie zakłada przede wszystkim zapewnienie zgodności z przepisami podatkowymi i pewne ułatwienia proceduralne.

Wyzwania dla biznesu:
Podpisanie umowy o współdziałanie poprzedzone jest audytem wstępnym KAS trwającym od 9 miesięcy do 2 lat.
Spełnienie wymagań dotyczących uczestników Programu Współdziałania w wielu wypadkach wiąże się z potrzebą poniesienia dodatkowych nakładów i obciążeniami administracyjnymi.
Badanie przeprowadzone przez Akademię Leona Koźmińskiego wskazuje, że znaczna część przedsiębiorców spełniających warunki przystąpienia do Programu Współdziałania nie posiada wystarczającej wiedzy na jego temat.

Postulaty dla nowego rządu:

• Dalszy rozwój Programu Współdziałania jako formy wspierania przedsiębiorczości poprzez dopuszczanie kolejnych kandydatów do udziału w nim i popularyzowanie jego idei;
• Przygotowanie i wdrożenie koncepcji „ograniczonego” Programu Współdziałania (dostępnego również dla podmiotów nieosiągających przychodu na poziomie 50 mln euro rocznie) w celu promowania dobrych standardów tworzenia ram rozwoju biznesu;
• Stworzenie możliwości przystąpienia do Programu Współdziałania przez grupy spółek;
• Rozszerzanie katalogu korzyści związanych z podpisaniem umowy o współdziałanie.

Obszar / zagadnienie:
Głównym założeniem podatku minimalnego jest opodatkowanie tych podatników, którzy osiągają straty podatkowe lub osiągają niskie dochody (udział dochodów w przychodach w wysokości nie większej niż 2%). Zapłacony podatek minimalny może potencjalnie zostać zaliczony na poczet podatku kalkulowanego na zasadach ogólnych, o ile poprawi się dochodowość podatnika. Należy wskazać, że podatek minimalny wprowadzony został pierwotnie w 2022 r. , niemniej jednak z uwagi na fakt, że ówczesne przepisy mogły w dużej mierze uderzać w przedsiębiorstwa komunalne wprowadzono pewne zmiany w zakresie jego funkcjonowania. Przepisy o podatku minimalnym znajdą pełne zastosowanie począwszy od 2024 r.

Wyzwania dla biznesu:
Wprowadzone przepisy prowadzą do sytuacji, gdzie obciążenie podatkiem dochodowym od osób prawnych pojawia się również w przypadku podatników ponoszących straty podatkowe (co samo w sobie jest sprzeczne z logiką podatku dochodowego) oraz może w szczególności uderzyć w branże, które z uwagi na charakter swojej działalności, cechują się niskim poziomem marżowości. Szczególnie w przypadku tych ostatnich, dodatkowe obciążenie podatkowe może prowadzić do chęci przerzucenia tego kosztu na konsumentów, co z kolei może się przełożyć na wzrost cen oraz spadek konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Dodatkowo, poziom skomplikowania przepisów o podatku minimalnym będzie prowadził do nałożenia dodatkowych obowiązków na zespoły podatkowo-księgowe oraz sporów co do prawidłowej wykładni tych przepisów.

Postulaty dla nowego rządu:
Uchylenie przepisów o podatku minimalnym.

Obszar / zagadnienie:
Od 2018 r. obowiązują przepisy, które wprowadzają limity w zakresie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego przekraczających określone w ustawie o CIT progi. Próg liczony jest jako 3M PLN lub 30% tzw. podatkowej EBITDA (którakolwiek wartość jest wyższa). Koszty finansowania przekraczające tę wartość w trakcie roku podatkowego są wyłączane z wyniku podatkowego.
Polskie regulacje zostały wprowadzone w życie jako implementacja regulacji tzw. Dyrektywy ATAD, przy czym dyrektywa ta jako limit ustaliła wartość 3M EUR (a nie 3M PLN).

Wyzwania dla biznesu:
Jakkolwiek postulat stojący za wprowadzeniem powyższych regulacji jest zrozumiały (przeciwdziałanie zjawisku unikania opodatkowania poprzez zawyżanie kosztów finansowania dłużnego), o tyle motywy wprowadzenia limitów kosztowych znacznie niższych niż tych przewidzianych przez Dyrektywę ATAD trudno zrozumieć w kontekście chociażby wysokości aktualnych stóp procentowych. Krajowe przepisy efektywnie powodują obniżenie konkurencyjności polskich firm względem unijnej konkurencji. Finansowanie dłużne jest najpopularniejszą metodą pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorców i jest to często najprostsza, i najszybsza opcja na uzyskanie zewnętrznych środków pieniężnych.

Postulaty dla nowego rządu:
Nowelizacja przepisów polegająca na zwiększeniu limitu kosztów finansowania dłużnego, które mogłyby podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów do wysokości 3M EUR (zgodnie z Dyrektywą ATAD).

Obszar / zagadnienie:
Dobór kandydatów i sposób oceny wniosków o powołanie na sędziego sądu administracyjnego w praktyce powoduje, że nieproporcjonalna liczba sędziów wywodzi się z administracji publicznej, w szczególności skarbowej. Istnieje bardzo niewielka liczba sędziów, którzy posiadają doświadczenie biznesowe lub doradcze, znających praktyczne problemy i sposób działania przedsiębiorców w obszarze podatkowym.

Równocześnie, droga dojścia do urzędu sędziego rozpatrującego sprawy podatkowe powinna być otwarta (na analogicznych zasadach
jak dla radców prawnych i adwokatów) dla doradców podatkowych posiadających wykształcenie prawnicze, czyli osób posiadających
największą praktyczną wiedzę w tym zakresie.

Wzywania dla biznesu:
Rozpoznanie sporu podatkowego częstokroć wymaga uwzględnienia realiów gospodarczych branży, w której działa podatnik. W sytuacji, w której – upraszczając - większość sędziów stanowią byli urzędnicy KAS, istnieje potrzeba wzmocnienia sądów o osoby posiadające nie tylko wiedzę prawniczą, ale i doświadczenie praktyczne, biznesowe.

Postulaty dla nowego rządu:
Znowelizowanie przepisów regulujących ustrój sądownictwa, w kierunku ułatwiającym dostęp do zawodu sędziowskiego praktykom i wyrównanie dopływu kadr sędziowskich pomiędzy administracją publiczną a biznesem.