W przypadku niezwrócenia do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętych systemem kaucyjnym wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje (np. producent, właściciel „marki własnej” lub importer) będzie zobowiązany do podwyższenia podstawy opodatkowania VAT o różnicę w wartości kaucji wynikającą z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań a opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego. Wskazany przepis ustawy o VAT skłania do zastanowienia jakie sytuacje spowodują jednoznaczną konieczność podwyższenia podstawy opodatkowania VAT oraz kiedy obowiązek ten nie wystąpi?

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Transakcje łańcuchowe – zasady rozliczania

Rozliczanie transakcji łańcuchowych to jedno z bardziej skomplikowanych zagadnień w obszarze VAT. Zapraszamy na film wyjaśniający kompleksowo zasady tych rozliczeń.

Istota działania systemu kaucyjnego w telegraficznym skrócie

Kaucja pobierana będzie w momencie sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku objętego systemem kaucyjnym (na każdym etapie obrotu – zamknięty obieg kaucji) oraz zwracana w momencie zwrotu odpowiednio w/w opakowania / odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym. Jednocześnie, wspomniany mechanizm otrzymania pobranej uprzednio kaucji nie będzie wymagał okazania dowodu zakupu produktu (np. paragonu). Co równie istotne, na opakowaniu objętym przedmiotowym reżimem będzie musiał znajdować się odpowiedni logotyp określający przynależność do systemu i wysokość kaucji (odpowiedzialność odpowiedniego oznakowania pozostawać będzie w gestii wprowadzającego). Powyższe wygląda zatem na prosty mechanizm funkcjonujący według pewnych określonych zasad – czy zatem gdzieś w tym wszystkim tkwi szkopuł?

Zmiana nawyku u konsumenta kluczem do działania systemu kaucyjnego?

Wyzwaniem (jednym z wielu!) może okazać się zmiana nawyków u konsumentów. Czy nie jesteśmy przyzwyczajeni, że po spożyciu napoju w butelce plastikowej lub puszcze zgniatamy ją i wyrzucamy do kosza / odpowiedniego pojemnika na odpady i stanowi to niejako nasz naturalny odruch? Otóż, od 1 października 2025 r. w celu odzyskania uiszczonej wcześniej kaucji konsumenci będą musieli nauczyć się zgoła odmiennej zasady! Zwracane w punkcie zbiórki opakowanie – zgodnie z przyjętą logiką dotyczącą systemu kaucyjnego, potwierdzoną de facto wskazówkami Ministerstwa Klimatu i Środowiska – powinno być bowiem puste i bez oznak uszkodzenia. Tym samym, w grę nie może już wchodzić zgniecenie opakowania! Jeśli bowiem konsumenci zniszczą butelkę / puszkę, wówczas jej zwrot nie będzie możliwy i… nie otrzymają oni zwrotu kaucji, natomiast podmiot reprezentujący nie zbierze opakowania / odpadu z rynku co z kolei (co do zasady) spowoduje, że.. wprowadzający będzie musiał (względem tego opakowania / wartości kaucji) dokonać podwyższenia podstawy opodatkowania VAT! Oczywiście wszystko powinno być możliwe dzięki relacji z danym operatorem (w tym na podstawie otrzymanych od niego informacji – stąd tak ważne jest prawidłowe ukształtowanie z nim umów, o czym wspominaliśmy w artykule: Podmiot reprezentujący – gracz rozgrywający w systemie kaucyjnym (o czym należy wiedzieć / pamiętać?)

Podobne skutki do opisanych wyżej wystąpią także, gdy dojdzie do zerwania etykiety zawierającej logotyp systemu kaucyjnego. Bez odpowiedniego oznakowania nie będzie bowiem wiadomo, czy np. dana butelka objęta była systemem kaucyjnym, stąd mechanizm zwrotu kaucji nie będzie mógł po prostu zadziałać.

Inna ważna w przedmiotowym kontekście kwestia dotyczy definicji odpadu – co np. ze stłuczoną butelką?

Urodzaj w zakresie zwrotu opakowań / odpadów – co wtedy?

Naturalnie, względem opakowań / odpadów (dedykowanej im kaucji), które zostaną zwrócone obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania VAT nie wystąpi. Co ciekawe, ustawa o VAT przewiduje sytuacje, w której więcej opakowań / odpadów (w danym roku) zostanie zebranych z rynku, aniżeli wprowadzonych do obrotu – wówczas taka nadwyżka (w wartości kaucji) będzie mogła zostać rozliczona w latach następnych. Tutaj należy zadać pytanie otwarte – kiedy będzie mogło dojść do takiej sytuacji (co np. z nieodpłatnymi wydaniami napojów?)?

Co ciekawe, na już mniej niż pół roku przed startem obowiązywania przepisów nie są prowadzone kampanie informacyjne uświadamiające konsumentów, że (i) kaucja zostanie od nich pobrana oraz (ii) czego należy unikać, aby ją odzyskać… Nie ma także oficjalnych (ministerialnych) wskazówek co do sposobu oceny wielu wątpliwych kwestii przez przedsiębiorców (jak chociażby w/w nieodpłatne wydania). Oczywiście, jeśli mają Państwo kwestie związane z systemem kaucyjnym, które jak dotąd nie zostały zaadresowane – prosimy o kontakt!

Zapoznaj się z pełną ofertą: System Kaucyjny – doradztwo i przygotowanie firm do nowych regulacji