ViDA to nie tylko platformy

Od prawie dwóch lat na szczeblu unijnym prowadzone są prace nad wprowadzeniem zmian do systemu VAT w ramach tzw. pakietu ViDA (VAT in Digital Age). Prace nie zostały jeszcze zakończone ze względu na brak jednomyślności w zakresie wprowadzenia reżimu „uznanego dostawcy” dla platform cyfrowych (swój sprzeciw zgłosili przedstawiciele Estonii). Niemniej, warto pamiętać, że ViDA to szereg ważnych zmian nie tylko dla platform cyfrowych, ale również w obszarze e-fakturowania, raportowania cyfrowego i rejestracji dla VAT – w tym zakresie państwa członkowskie osiągnęły konsensus, wobec tego można spodziewać się, że zaproponowane rozwiązania w obecnym kształcie wejdą w życie. Kolejne posiedzenie ministrów gospodarki i finansów ze wszystkich państw członkowskich (w ramach Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych,  ECOFIN), na którym mogą zapaść ważne decyzje w sprawie ViDA, odbędzie się już za dwa tygodnie, 16 lipca 2024 r.

Poniżej przedstawiamy harmonogram wdrożenia zmian przedstawiony w obecnym projekcie ViDA.

Od 2024 obowiązkowe fakturowanie elektroniczne bez zgody UE

Jeśli porozumienie zostanie osiągnięte w tym roku, to jeszcze w 2024 r. mogą wejść w życie istotne zmiany w  obszarze e-fakturowania. Pakiet ViDA przewiduje bowiem, że od dnia wejścia w życie dyrektywy:

• Państwa członkowskie będą mogły wprowadzić obowiązek fakturowania elektronicznego dla transakcji krajowych przez podmioty z siedzibą na ich terytorium, bez konieczności uzyskania zgody Komisji Europejskiej (o taką zgodę Polska wystąpiła w 2021 r.).
• Jeśli państwo członkowskie wprowadzi obowiązkowy system e-fakturowania, wystawianie faktur elektronicznych nie będzie wymagało uzyskania akceptacji kontrahenta.

Zmiany te wskazują kierunek, w którym idzie cały pakiet ViDA – digitalizacja. Będą one miały znaczenie zwłaszcza dla Państw, które planują się ubiegać o zgodę na wyprowadzenie obowiązkowego systemu e-fakturowania oraz tych które są na etapie opracowywania regulacji w tym zakresie.

Wprowadzenie w życie obowiązkowego systemu e-fakturowania, co pokazuje przykład Polski, jest projektem złożonym i skomplikowanym. Wydaje się, rezygnacja z obowiązku uzyskania zgody KE jest pewnym ułatwieniem formalnym,  jednak samo przygotowanie systemu i proces jego wprowadzenia, zasadniczo w dalszym ciągu będzie wymagał dużo uwagi i pracy ze strony państw członkowskich.

Od 2026 zmiany dla rozliczeń w OSS

Z 1 stycznia 2026 r. w ramach pakietu ViDA przewiduje się wprowadzenie następujących zmian dla e-commerce:

• Nowe zasady obliczenia progu kwotowego 10 000 EUR przy sprzedaży transgranicznej dla osób fizycznych – w kalkulacji będzie się wliczać sprzedaż towarów wysłanych wyłącznie z państwa członkowskiego, w którym sprzedawca ma siedzibę (po przekroczeniu tego progu sprzedawca musi opodatkować sprzedaż w kraju konsumenta).
• Jeśli przedsiębiorca wybierze rozliczenia w procedurze OSS (ang. One-Stop-Shop), raportowaniem będą objęte wszystkie usługi świadczone na terytorium UE na rzecz osoby niebędącej podatnikiem – niezależnie czy konsument ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w UE.
• Raportowanie w OSS będzie obejmować transgraniczne dostawy gazu ziemnego oraz energii elektrycznej, energii cieplnej i chłodniczej.

Od 2027 nowe zasady dla platform i jednolitej rejestracji VAT

Od 1 lipca 2027 r. platformy umożliwiające krótkoterminowy wynajem lokali mieszkalnych (najem ciągły przez okres maksymalnie 30 nocy) oraz drogowy transport osób będą zobowiązane do naliczania i pobierania VAT w imieniu dostawcy jako „uznany dostawca” dla VAT. Zasady te nie będą miały zastosowania, gdy:

• dostawca przekaże operatorowi platformy numer identyfikacyjny dla VAT i zadeklaruje, ze rozliczy należny VAT z tytułu tych usług samodzielnie,
• usługi świadczone będą przez biura podróży.

Ponadto państwa członkowskie będą miały również możliwość wprowadzenie wyłączeń od tej zasady według własnego uznania, np. dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Od 1 lipca 2027 r. przewiduje się również ograniczenie obowiązku posiadania przez jeden podmiot rejestracji na potrzeby VAT w różnych krajach UE (określane jako Single VAT Registration). W tym celu, wprowadza się następujące zmiany:

• Rozszerzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia na wszystkie dostawy towarów i usług pomiędzy przedsiębiorcami, jeśli dostawca nie ma siedziby i nie jest zarejestrowany na potrzeby VAT w kraju, gdzie VAT jest należny – a nabywca jest tam podatnikiem zarejestrowanym dla VAT.
• Umożliwienie przedsiębiorcom raportowania przemieszczeń towarów własnych w ramach procedury OSS, bez konieczności rejestracji dla potrzeb VAT w kraju wysyłki lub przemieszczenia towarów (obecnie przedsiębiorcy muszą posiadać rejestrację VAT w każdym państwie, gdzie towar jest przemieszczany).
• Poszerzenie katalogu usług i dostaw towarów w relacji B2C, które będą objęte procedurą OSS, np. sprzedaż towarów wraz z instalacją i montażem.

W ramach zmian dotyczących jednolitej rejestracji VAT planuje się również stopniowe wycofywanie procedury call-off-stock. Od 1 lipca 2027 r. nie będzie już możliwości zastosowania nowej procedury call-off-stock dla transportowanych towarów, natomiast w przypadku procedur rozpoczętych do 30 czerwca 2027 r. (włącznie) wprowadza się 12-miesięczny okres przejściowy. Tym samym od 1 lipca 2028 r. procedura przestanie funkcjonować w obrocie gospodarczym.

Od 2030 fakturowanie elektroniczne i raportowanie cyfrowe

Od 1 lipca 2030 r. wejdą w życie zmiany dotyczące fakturowania elektronicznego:

• Wszyscy przedsiębiorcy dokonujący transakcji transgranicznych w relacji B2B będą obowiązani wystawiać e-faktury ustrukturyzowane. Faktura elektroniczna będzie musiała być zgodna z normą europejską (EN16931). Od tej daty, faktury w innej formie (np. papierowej) będą mogły być akceptowane pod warunkiem, że transakcja nie jest objęta obowiązkiem sprawozdawczości cyfrowej, np. dla dostaw krajowych.
• Termin wystawienia faktury dla transakcji transgranicznych będzie wynosił 10 dni od wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego (dostawa lub otrzymanie zaliczki).
• Państwa członkowskie będą miały również możliwość uznać posiadanie faktury elektronicznej za istotny warunek dla skorzystania z prawa do odliczenia VAT.

Od 1 lipca 2030 r. obowiązek składania informacji podsumowujących w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych (VAT-UE) zostanie zastąpiony raportowaniem cyfrowym w czasie niemal rzeczywistym – przedsiębiorcy będą mieli 5 dni na zaraportowanie danych po otrzymaniu faktury lub po wystawieniu faktury.

Cyfrowe raportowanie do organów podatkowych będzie obowiązkowe w przypadku:

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
• transgranicznej sprzedaży i zakupie towarów i usług, w przypadku której nabywca rozlicza VAT należny w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia.

Państwa członkowskie będą mogły opracować własne specyfikacje techniczne w zakresie raportowania cyfrowego.

W 2035 jednolite zasady dla raportowania transakcji krajowych i wewnątrzwspólnotowych dla niektórych państw członkowskich

ViDA przewiduje odrębny termin na ujednolicenie systemów raportowania transakcji krajowych i wewnątrzwspólnotowych dla państw członkowskich, które na dzień 1 stycznia 2024 r. posiadały obligatoryjny krajowy system e-fakturowania lub udzielono im stosownego zezwolenia na wprowadzenie obligatoryjnego e-fakturowania przed 1 stycznia 2024 r. (jak w przypadku Polski). Państwa te będą musiały dostosować swoje systemy do wymogów fakturowania elektronicznego i sprawozdawczości cyfrowej wprowadzonych w ramach ViDA do 1 stycznia 2035 r.

W tym kontekście warto pamiętać, że obligatoryjny krajowy system e-fakturowania (KSeF) ma obowiązywać w Polsce od 1 lutego 2026 r., co oznacza, że Polska będzie musiała uspójnić systemy raportowania transakcji krajowych i wewnątrzwspólnotowych do 1 stycznia 2035 r.

Zobacz film na Cridotece: IE599 w eksporcie towarów