Wyobraźmy sobie typową sytuację z branży budowlanej. Spółka A, dysponująca niezbędnymi aktywami i wieloletnim doświadczeniem, decyduje się na współpracę ze Spółką B w celu wykorzystania efektu synergii (i zwiększenia swoich szans) przy przetargu publicznym. Po wygranej ofercie, strony formalizują swoją współpracę poprzez zawarcie umowy konsorcjum, gdzie jedna ze spółek przyjmuje rolę lidera (który może obciążać drugą spółkę za działania koordynujące).

Zobacz film: Raportowanie TPR – wnioski

Raportowanie cen transferowych to jedno z bardziej skomplikowanych tematów w obszarze obowiązków podatkowych. Raportowanie TPR – wnioski to film opowiadający o najważniejszych zagadnieniach związanych z raportowaniem cen transferowych, które eksperci CRIDO uznali za istotne dla podatników. Zapraszamy na film.

W polskim systemie prawnym umowa konsorcjum należy do umów nienazwanych, nie posiadających jednoznacznej definicji. Sama nazwa, wywodząca się z łacińskiego "consortium" (współudział), trafnie określa cel gospodarczy takiego porozumienia. Podstawę prawną dla zawierania takich umów stanowi art. 353(1) Kodeksu Cywilnego, który daje stronom swobodę w kształtowaniu stosunków umownych, o ile ich treść pozostaje zgodna z właściwościami przedmiotu umowy. Jednak z perspektywy cen transferowych, sama umowa to jedynie początek rozważań – kluczowe znaczenie ma rzeczywisty przebieg transakcji i faktyczne zaangażowanie stron.

W kontekście oceny obowiązków dokumentacyjnych w zakresie cen transferowych, chcielibyśmy zwrócić uwagę na dwie interpretacje przepisów prawa podatkowego.

W pierwszej z nich, wydanej pod koniec 2023 roku, wskazano, że sama umowa konsorcjum nie rodzi obowiązku dokumentacyjnego, jeśli strony nie są podmiotami powiązanymi. Konsorcjum nie jest bowiem uznawane za podmiot w rozumieniu ustawy o CIT. Jednakże wszelkie późniejsze transakcje między uczestnikami konsorcjum mogą już podlegać obowiązkowi dokumentacyjnemu.

Nowsza interpretacja z końca stycznia br. odnosi się natomiast do sytuacji, gdy strony konsorcjum są podmiotami powiązanymi. W takim przypadku mamy do czynienia z transakcją kontrolowaną, dla której próg dokumentacyjny wynosi 2 mln zł. Transakcja powinna być kwalifikowana jako "inna", a przy weryfikacji wartości transakcji należy uwzględnić nie tylko faktury, ale także umowy i inne dokumenty opisujące zasady współpracy.

Dyrektor KIS nie zgodził się z wnioskodawcą, który twierdził, że wartość transakcji kontrolowanej wynikającej z funkcjonowania konsorcjum w danym roku podatkowym powinna zostać ustalona jedynie w oparciu o wynagrodzenie lidera. Podstawą ustalenia tej wartości powinny być bowiem wszelkie rozliczenia dokonywane w oparciu o umowę konsorcjum dokonywane pomiędzy podmiotami powiązanymi, wynikające w szczególności z umowy zawartej między konsorcjantami. Dla przykładu mogą to być usługi budowlane czy związane z oddelegowaniem personelu, a także sprzedaż materiałów niezbędnych do realizacji projektu.

W tej samej interpretacji Dyrektor KIS zajął również stanowisko odnośnie do możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku dokumentacyjnego na podstawie art. 11n pkt 3 ustawy o CIT, który dotyczy sytuacji, gdy transakcja trwale nie stanowi przychodu lub kosztu uzyskania przychodów dla podatnika. Pomimo, że w wynagrodzenie należne liderowi konsorcjum (leader fee) może nie stanowić kosztu uzyskania przychodu dla partnera konsorcjum, organ podatkowy podkreślił, że w wartości transakcji kontrolowanej wynikającej z funkcjonowania konsorcjum powinny być uwzględnione wszelkie rozliczenia stron dokonywane w oparciu o umowę konsorcjum i nie sposób uznać, że całość tych rozliczeń trwale nie będzie stanowić przychodu lub kosztu uzyskania przychodu z perspektywy konsorcjantów.

Podsumowując, umowy konsorcjum w branży budowlanej wymagają szczególnej uwagi w kontekście cen transferowych. W świetle przytoczonych interpretacji, kluczowe jest staranne badanie powiązań między stronami, prawidłowa identyfikacja transakcji oraz monitorowanie ich wartości. Wszystkie rozliczenia powinny być dokonywane na zasadach rynkowych, zgodnie z art. 11c ustawy o CIT.

Ze względu na:

  • specyficzne warunki / modele współpracy w ramach konsorcjów, które obserwujemy w naszej codziennej praktyce,
  • konsekwencje podatkowe,
  • potencjalne sankcje dla spółek tworzących konsorcja i ich członków zarządu,

rekomendowane jest dokładne rozważenie zaangażowania i wkładów członków we współpracę w ramach konsorcjum, zrozumienie relacji między nimi, a także każdorazowa weryfikacja czy przyjęte warunki podziału zysków / strat osiągniętych przez konsorcjum mogłyby zostać w podobnych okolicznościach zaakceptowane przez podmioty niezależne. Należy także właściwie ocenić obowiązki dokumentacyjno-sprawozdawcze wynikające z samego utworzenia konsorcjum, a także ewentualnych innych transakcji, które mogą być zawierane między konsorcjantami. W razie potrzeby konsultacji, pozostajemy oczywiście do Państwa dyspozycji.