Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wyeliminowania nieprawidłowości w systemie wizowym Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 951) obecnie procedowany, skierowany do Senatu 4 kwietnia.

Projekt stanowi odpowiedź na zidentyfikowane nieprawidłowości w systemie wizowym, w tym nadużycia związane z wydawaniem wiz studenckich i pracowniczych. Cudzoziemcy często wykorzystywali wizy w celach innych niż deklarowane, co prowadziło do niekontrolowanego napływu migrantów i obciążało polskie konsulaty.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Prawo imigracyjne 2025 – szansa czy wyzwanie? Kluczowe zmiany i ich wpływ na pracodawców oraz pracowników

Nagranie skierowane jest do specjalistów HR, menedżerów odpowiedzialnych za zatrudnianie cudzoziemców, liderów organizacyjnych oraz wszystkich osób, które chcą być na bieżąco z aktualnymi przepisami i dobrze przygotować swoją organizację na zmieniające się prawo imigracyjne w Polsce. Zapraszamy.

Jakie są główne cele projektu?

  • Uszczelnienie systemu wizowego poprzez reformę procedur wydawania wiz krajowych i zezwoleń na pobyt czasowy w celu odbycia studiów oraz ograniczenie dostępu do zezwoleń na pobyt czasowy i pracę dla posiadaczy wiz wydanych w innych celach. Umożliwienie MSZ i konsulom dostępu do danych cudzoziemców zgromadzonych przez różne instytucje, co ma usprawnić procesy wizowe.
  • Ustanowienie limitu cudzoziemców kształcących się na danej uczelni oraz wymóg przedstawienia dokumentu potwierdzającego znajomość języka wykładowego na poziomie co najmniej B2.
  • Obowiązek informowania konsula o niepodjęciu studiów przez cudzoziemca, który otrzymał wizę w celu odbycia studiów.
  • Wprowadzenie kary do 50 tys. zł dla pracodawców powierzających cudzoziemcom nielegalne wykonywanie pracy oraz kar dla samych cudzoziemców.

Już teraz warto się przygotować, przejrzeć akta pracownicze i upewnić się, że zatrudnieni cudzoziemcy posiadają nadal status studenta, oczywiście koniecznym jest to zrobić przed rozpoczęciem zatrudnienia.

Polska przykręca śrubę wizową – zagrożenia i ryzyka

  • Ryzyko dyskryminacji: Wprowadzenie limitów i dodatkowych wymogów może prowadzić do dyskryminacji cudzoziemców z określonych krajów.
  • Obciążenie administracyjne uczelni: Nowe obowiązki mogą zwiększyć obciążenie administracyjne uczelni i wpłynąć na ich autonomię.
  • Potencjalne obejście przepisów: Istnieje ryzyko, że cudzoziemcy będą szukać alternatywnych, nieformalnych dróg wjazdu do Polski.

Analiza projektu ustawy ws. systemu wizowego

Przeanalizowałam projekt pod kątem analizy SWOT, nasuwają się następujące wnioski:

Mocne strony Słabe strony
  • Uszczelnienie systemu – ograniczenie nadużyć i nielegalnych działań związanych z wydawaniem wiz.
  • Lepsza kontrola nad migracją edukacyjną i pracowniczą – zwiększenie roli uczelni i pracodawców w weryfikacji cudzoziemców.
  • Zwiększenie przejrzystości i bezpieczeństwa – m.in. poprzez dostęp służb do danych i lepszy nadzór konsularny.
  • Poprawa wizerunku wewnętrznego – pokazanie, że państwo reaguje na nieprawidłowości i zależy na ich naprawieniu.
  • Ryzyko nadmiernej biurokratyzacji – nowe wymogi językowe, limity i obowiązki mogą zniechęcać legalnych kandydatów.
  • Brak pozytywnej narracji – ustawa koncentruje się na restrykcjach, mniej na równoległym wspieraniu legalnej migracji.
  • Ograniczenie napływu zagranicznych studentów i pracowników – potencjalna strata dla uczelni, rynku pracy i gospodarki.
  • Wysokie obciążenie administracyjne uczelni i konsulatów.
Szanse Zagrożenia
  • Zbudowanie lepszego, uczciwego systemu migracyjnego opartego na jakości, nie liczbie.
  • Możliwość stworzenia równoległych programów dla talentów (np. szybka ścieżka dla specjalistów, granty dla studentów).
  • Poprawa współpracy między instytucjami (MSZ, uczelnie, Straż Graniczna, ZUS, itd.).
  • Zwiększenie zaufania obywateli do polityki migracyjnej – tym samym redukcja korupcji i nielegalnych praktyk.
  • Możliwy spadek zainteresowania Polską wśród kandydatów spoza UE – zwłaszcza z krajów Azji, Afryki czy Bliskiego Wschodu.
  • Wzrost konkurencyjności innych państw UE.
  • Utrata wpływów finansowych dla uczelni i gospodarki lokalnej.
  • Ryzyko napięć dyplomatycznych – jeśli zmiany zostaną odebrane jako dyskryminujące.

Aby projekt przyniósł długofalowe korzyści, powinien być uzupełniony o działania wspierające legalną migrację edukacyjną i zawodową, np. poprzez stworzenie prostych ścieżek dla wykwalifikowanych kandydatów. W przeciwnym razie, istnieje ryzyko, że Polska straci konkurencyjność migracyjną w Europie Środkowo-Wschodniej.

Proponowane zmiany w systemie wizowym Polski mogą mieć różny wpływ na jej międzynarodową reputację, zwłaszcza wśród zagranicznych pracowników i studentów:

Potencjalne pozytywne skutki

  1. Zwiększona wiarygodność i integralność systemu poprzez zwalczanie nadużyć i luk prawnych, Polska może być postrzegana jako kraj poważnie traktujący swój system imigracyjny, zwiększając zaufanie między legalnymi wnioskodawcami, instytucjami i partnerami międzynarodowymi.
  2. biegłości językowej i autentycznej intencji akademickiej może podnieść jakość studentów zagranicznych, zwiększając renomę polskich uczelni na świecie.
  3. Lepsze monitorowanie i postrzeganie bezpieczeństwa, bardziej rygorystyczne przepisy i lepsza wymiana danych między instytucjami mogą poprawić bezpieczeństwo i nadzór, co może spodobać się niektórym studentom i wykwalifikowanym pracownikom poszukującym bardziej przejrzystego systemu.

Potencjalne negatywne skutki

  1. Postrzeganie Polski jako mniej przyjaznej -nowe restrykcje, zwłaszcza wprowadzenie kwot i zaostrzenie kontroli, mogą być postrzegane jako zwrot w kierunku wykluczenia, który sprawia, że Polska wydaje się mniej otwarta i gościnna.
  2. Obciążenia biurokratyczne i opóźnienia - dodatkowa biurokracja dla osób ubiegających się o wizę (np. udowadnianie biegłości językowej, przechodzenie bardziej rygorystycznych kontroli) może zniechęcić niektóre utalentowane osoby do korzystania z bardziej usprawnionych systemów w innych krajach (np. w Niemczech czy Kanadzie).
  3. Wpływ na atrakcyjność uczelni, trudności z rekrutacją studentów zagranicznych, jeśli proces stanie się zbyt sztywny lub nieprzewidywalny, zwłaszcza w konkurencyjnych dziedzinach, w których czynnikiem jest elastyczność.

Polska stara się zrównoważyć bezpieczeństwo narodowe i integralność systemu z atrakcyjnością dla międzynarodowych talentów. Dobrze wdrożone i jasno zakomunikowane zmiany mogą ostatecznie poprawić reputację Polski. Jeśli jednak będą postrzegane jako zbyt restrykcyjne lub umotywowane politycznie, mogą ostudzić entuzjazm wśród zagranicznych studentów i pracowników, zwłaszcza z krajów spoza UE.

Jak Polska wypada na tle innych krajów UE?

W Niemczech, działają ułatwienia dla wykwalifikowanych pracowników spoza UE – np. nowe przepisy Fachkräfteeinwanderungsgesetz. Niemcy starają się uatrakcyjnić pobyt i pracę, stawiając na elastyczność i przyjazność systemu.

Francja utworzyła programy zachęcające studentów do pozostania po studiach (np. Passeport Talent), znaczące inwestycje w przyciąganie zagranicznych naukowców i przedsiębiorców. Przy tym, że proces wizowy może być skomplikowany, otwartość na zagraniczne talenty jest dla kraju priorytetem.

Niderlandy kładą Nacisk na przyciąganie wykwalifikowanych pracowników i studentów, zwłaszcza w dziedzinach STEM. Istnieją również ułatwienia dla absolwentów uczelni holenderskich w uzyskaniu pracy i pobytu. System jest przyjazny, dostępny online, a kryteria są jasne.

Jak zmiany wpłyną na reputację Polski?

Aspekt Potencjalny odbiór zagranicą
Przejrzystość i kontrola Plus za walkę z nadużyciami
Otwartość systemu Może być postrzegana jako mniej przyjazna
Porównanie do Niemiec czy Holandii Mniej konkurencyjna dla studentów i pracowników z Azji czy Afryki
Wizerunek medialny (po "aferze wizowej") Może zniechęcać do aplikowania, jeśli nie będzie odpowiedniej kampanii informacyjnej

Kontrola zamiast otwartości? Co zmienią nowe przepisy wizowe w Polsce

Zmiany w Polsce idą w kierunku uszczelnienia i porządkowania systemu, co może poprawić bezpieczeństwo i przejrzystość, ale jednocześnie mogą zmniejszyć atrakcyjność Polski jako miejsca do nauki i pracy, jeśli nie będą odpowiednio wdrożone i komunikowane. Jego skuteczność będzie zależała od precyzyjnego sformułowania przepisów oraz ich egzekwowania. Inne kraje UE inwestują dziś w elastyczność i przyciąganie talentów, więc Polska musi znaleźć złoty środek między kontrolą a otwartością.

Ważne będzie również monitorowanie wpływu nowych regulacji na uczelnie i rynek pracy.

W CRIDO monitorujemy zmiany, serdecznie zachęcamy do śledzenia informacji na blogu oraz zapisanie się na Newsletter https://crido.pl/subskrypcje

Zapoznaj się z pełną ofertą: Human Advisory Services