Wpłaty gmin tworzących związek komunalny, w części w jakiej przeznaczone są na cele prowadzonej przez związek działalności gospodarczej stanowią dofinasowanie podlegające opodatkowaniu VAT i tym samym powinny zostać wykazane w liczniku prewspółczynnika jako obrót z działalności gospodarczej[1].

Związek komunalny wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie powierzonych mu przez gminę zadań – lokalnego transportu zbiorowego. We wniosku wskazano, iż wykonuje on zarówno czynności podlegające VAT oraz poza VAT. W zakresie jego aktywności występują czynności, którym należy przypisać charakter władztwa administracyjnego – pobieranie od przedsiębiorców opłat za korzystanie z przystanków komunikacji miejskiej oraz za wydawanie zaświadczeń na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego. Związek powziął wątpliwość co do prawidłowego określenia prewspółczynnika.

Metoda obrotowa ustalania prewspółczynnika VAT

Organ interpretacyjny uznał, że związek przedstawił nieprawidłową kalkulację. Jego zdaniem związek dokonał wyboru poprawnej metody (metoda obrotowa), niemniej licznik i mianownik nie zostały poprawnie określone. Podkreślił, że inne przychody finansowe, tj. wpływy z tytułu grzywien, mandatów i innych kar pieniężnych, wpływy z różnych opłat tj. zwroty poniesionych kosztów sądowych, odsetki bankowe, zwroty podatku VAT, nie stanowią wynagrodzenia za dostawy towarów lub świadczenie przez związek usług (podstawy opodatkowania) – nie jest to zatem obrót z działalności gospodarczej związku i tym samym kwoty te nie powinny być ujmowane w liczniku proporcji. Ponadto, związek powinien uwzględniać wpływy z wpłat gmin tworzących związek, w części w jakiej wpływy te przeznaczone są na cele prowadzonej przez związek działalności gospodarczej.

Brak prewspółczynnika?

W skardze związek podniósł, że prewspółczynnik nie powinien być wcale liczony, gdyż cała jego działalność daje mu prawo do pełnego odliczenia VAT. Niemniej – jak zauważył WSA w Krakowie –  pytanie dotyczyło ustalenia jak, a nie czy w ogóle wyliczyć proporcje. Sąd w ustnym uzasadnieniu podkreślił, że opłaty pobierane za udostępnianie przystanków nie stanowią działalności gospodarczej, ale sferę władczą działalności gminy. Analogicznie jest w odniesieniu do opłat za zaświadczenia, czy do mandatów i innych podobnych opłat. Tym samym, w powyższych sytuacja związek komunalny występuje w roli organu władczego – nie jest to zatem działalność gospodarcza opodatkowana VAT.

Wpłaty od gmin jako dopłata do ceny

Ponadto WSA odniósł się także do oceny przez organ podatkowy wpłat otrzymywanych od gmin. Podzielając jego stanowisko powtórzył, iż z okoliczności wynika, że nie zostaną  one przeznaczone na ogólną działalność związku, lecz zostają wykorzystane na realizację zadań publicznych należących do zakresu działania tych gmin w postaci organizowania publicznego transportu zbiorowego. W tym przypadku dotacja przekazana związkowi ma charakter zapłaty za usługę (usługę organizacji transportu), ponieważ istnieje bezpośredni związek pomiędzy dotacją, a otrzymanym świadczeniem, które przynosi bezpośrednie korzyści gminom. Uzyskanie dotacji umożliwia związkowi świadczenie usług w zakresie organizacji i prowadzenia publicznego transportu zbiorowego na terenie gmin objętych porozumieniem. W konsekwencji związek obowiązany jest do uwzględnienia w mianowniku proporcji całej kwoty wpłat uzyskiwanych od gmin tworzących związek zarówno w części w jakiej jest ona przeznaczona i wykorzystywana do działalności gospodarczej związku, jak i do czynności statutowych mieszczących się poza zakresem działania ustawy o VAT.

Przedstawiony wyrok porusza dwie ważne kwestie w zakresie odliczania VAT od wydatków związanych z transportem lokalnym – obowiązek zastosowania i metoda kalkulacji prewspółczynnika oraz opodatkowanie wpłat otrzymywanych od członków związku gmin. W zakresie obowiązku zastosowania proporcji, przeważający jest pogląd zgodnie z którym usługi bezpłatnych przewozów środkami lokalnego transportu zbiorowego ustalane na podstawie uchwał nie stanowią o konieczności zastosowania prewspółczynnika z uwagi na ich realizację w ramach działalności gospodarczej. Kwestią wciąż pozostającą do rozstrzygnięcia pozostają m.in. opłaty pobierane za udostępnianie przystanków – czy możemy zastosować stanowisko analogiczne jak w przypadku nieodpłatnych przejazdów? Wydaje się, że nie. Niemniej rozwiązaniem w tym zakresie wydaje się być zastosowanie alokacji bezpośredniej i wyodrębnienie wydatków związanych z budową i utrzymaniem infrastruktury przystankowej od wydatków ogółem. Odnosząc się natomiast do opodatkowania VAT otrzymywanych opłat, należy przyznać rację fiskusowi. Niewątpliwie bowiem z okoliczności sprawy wynika, że stanowią one formę dopłaty do ceny oferowanych usług transportu miejskiego i tym samym powinny być opodatkowane i uwzględniane w kalkulacji proporcji. Choć i w tym zakresie istnieją rozbieżne stanowiska.

[1] Wyrok WSA w Krakowie z dnia 30 września 2020 r., sygn. I SA/Kr 348/20, uzasadnienie ustne