Zgodnie z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych z 15 września 2023 r. wprowadzono szereg zmian dotyczących procesów reorganizacyjnych, w szczególności wprowadzono nowy rodzaj podziału – podział przez wyodrębnienie. Co istotne, w związku z wprowadzeniem podziału transgranicznego, nowy rodzaj podziału ma także zastosowanie w procesach transgranicznych.

Charakterystyka podziału przez wyodrębnienie

Podział przez wyodrębnienie polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona. Do podziału przez wyodrębnienie stosuje się przepisy o podziale przez wydzielenie dotyczące odpowiednio spółki przejmującej lub nowo zawiązanej, przy czym przewidziano określone ułatwienia formalne mające na celu odformalizowanie procesu (np. brak obowiązku sporządzania sprawozdania uzasadniającego podział lub badania planu podziału przez biegłego).

Podział przez wyodrębnienie w kontekście planowanej struktury wywołuje skutki podobne do aportu, tj., służy budowaniu struktury o charakterze pionowym. Struktura kapitałowa spółki przejmującej ulega zmianie w taki sposób, że nowe udziały w spółce przejmującej lub nowo związanej obejmowane są bezpośrednio przez spółkę dzieloną - inaczej niż w przypadku podziału przez wydzielenie, w ramach którego w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej wspólnikiem staje się wspólnik spółki dzielonej, który obejmuje udziały, a sama spółka dzielona przenosi część swojego majątku, za który nie otrzymuje ekwiwalentu. W przypadku podziału przez wyodrębnienie wspólnicy spółki dzielonej stają się pośrednimi wspólnikami spółki przejmującej lub nowo zawiązanej.

Podział przez wyodrębnienie może być zatem, z perspektywy prawnej, ciekawą alternatywą dla aportu. W szczególności istotną różnicą, działającą na korzyść spółek biorących udział w procesie reorganizacyjnym, jest sukcesja uniwersalna, którą gwarantuje podział i która skutkuje bardziej płynnym przeniesieniem składników majątkowych niż w przypadku aportu. Z drugiej strony, w przypadku podziału przez wyodrębnienie należy liczyć się wydłużeniem całego procesu o ok. 3-4 miesiące, jako że podział przez wyodrębnienie skuteczny jest dopiero na koniec formalnej prawnej procedury, tj. z momentem wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. W przypadku aportu spółka, do której przenoszone są określone składniki majątkowe, może z nich korzystać zazwyczaj od razu po podpisaniu umowy aportowej. Przedsiębiorcy dążący do określonych zmian w strukturze powinni zatem każdorazowo rozważyć różnorodne opcje i zdecydować, które z nich będą najbardziej korzystne w danej sytuacji biznesowej (np. z uwzględnieniem założeń czasowych czy też rodzaju składników majątkowych ulegających przeniesieniu).

Co z podziałem spółki publicznej?

W ramach nowelizacji ustawy o ofercie publicznej z 20 grudnia 2024 r. ustawodawca zaproponował zmiany do art. 92 ustawy o ofercie publicznej, które weszły w życie 19 lutego 2025 r. Od tego czasu w przypadku podziału przez wyodrębnienie nie wymaga się już wycofania akcji z obrotu na rynku regulowanym. Ograniczenia, które obowiązywały przed wprowadzeniem powyższych zmian poddawały w wątpliwość sens przeprowadzania procesu podziału, jeśli spółkami przejmującymi lub nowo zawiązanymi miały być spółki niepubliczne. Uprzednie brzmienie art. 92 Ustawy o ofercie publicznej zakładało bowiem, że podział spółki publicznej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od rodzaju podziału, wymagał przeprowadzenia sformalizowanej procedury wycofania akcji z obrotu na rynku regulowanym (delistingu), chyba że akcje spółki przejmującej były dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo organ podmiotu prowadzącego dany system obrotu instrumentami finansowymi podjął decyzję o ich dopuszczeniu pod warunkiem dojścia do skutku podziału. W związku z powyższym podziały spółek publicznych praktycznie nie były przeprowadzane.

Wprowadzenie możliwości przeprowadzenia podziału przez wyodrębnienie bez obowiązku delistingu ma istotne znaczenie dla emitentów giełdowych. Przede wszystkim, nowe przepisy umożliwiają bardziej elastyczne zarządzanie strukturą grup kapitałowych oraz przeprowadzanie restrukturyzacji bez konieczności rezygnacji z statusu spółki publicznej.

Dla spółek publicznych, które planują podział, kluczowe jest spełnienie nowych wymogów informacyjnych oraz zapewnienie przejrzystości procesu podziału. W praktyce oznacza to konieczność starannego przygotowania planu podziału oraz współpracy z doradcami prawnymi i finansowymi na każdym etapie procesu.