W systemie kaucyjnym uczestniczyć będzie naprawdę duża liczba podmiotów gospodarczych. Dla niektórych z nich nowe obowiązki mogły / mogą okazać się dużą niespodzianką, ponieważ pierwsze skojarzenie, w szczególności w zakresie jednostek handlu detalicznego, mogło powodować przekonanie, że to wyłącznie sklepy spożywcze zostaną objęte regulacjami wspomnianego reżimu. Nic bardziej mylnego – nowe przepisy dotkną także np. aptek, restauracji czy stacji benzynowych. Wyżej wskazane wątpliwości (co do udziału w systemie kaucyjnym) z całą pewnością nie będą towarzyszyć podmiotom reprezentującym – tj. podmiotom (dotąd niewystępującym w przestrzeni gospodarczej), których utworzenie zostało podyktowane założeniami systemu kaucyjnego i sposobem jego organizacji. O co chodzi i dlaczego warto zadbać o prawidłowe ułożenie relacji z podmiotem reprezentującym – poniżej w artykule.

Zobacz film: Transakcje łańcuchowe – zasady rozliczania

Rozliczanie transakcji łańcuchowych to jedno z bardziej skomplikowanych zagadnień w obszarze VAT. Zapraszamy na film wyjaśniający kompleksowo zasady tych rozliczeń.

Operator systemu kaucyjnego

System kaucyjny będzie tworzony m.in. przez podmioty gospodarcze zwane (zgodnie z nomenklaturą ustawy o gospodarce opakowaniami[1]) wprowadzającymi produkty w opakowaniach na napoje (np. producenci, właściciele „marek własnych”, importerzy napojów w opakowaniach), natomiast prowadzony przez podmiot reprezentujący, który musi spełniać określone warunki np.:

  • być spółką akcyjną o kapitale zakładowym 5 000 000 PLN mającą siedzibę w Polsce;
  • realizować określone w ustawie obowiązki, a dochody uzyskane w ramach wykonywanej działalności gospodarczej przeznaczać wyłącznie na cele statutowe;
  • wykonywać wyłącznie działalność związaną z gospodarowaniem opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz organizowaniem i prowadzeniem systemu kaucyjnego;
  • posiadać zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego wydane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Jednocześnie, wśród wspominanych powyżej obowiązków operatora systemu kaucyjnego wyróżniono m.in.:

  • selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów;
  • odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe, objętych systemem kaucyjnym;
  • transport opakowań do wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania odpadów;
  • prowadzenie ewidencji i sporządzanie sprawozdań;
  • rozliczenie kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkownika końcowego;
  • finansowanie kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego i hurtowego oraz inny punkt zbierający opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym.

Operator będzie zatem swoistego rodzaju sercem (krwio)obiegu systemu kaucyjnego. Jako podmiot posiadający relacje zarówno z wprowadzającymi, jak i jednostkami handlu umożliwi bowiem – poprzez realizację określonych dla niego działań – prawidłowe funkcjonowanie organizmu jakim będzie przedsięwzięcie w postaci reżimu kaucyjnego. To on odpowiedzialny będzie m.in. za przepływ środków pieniężnych niezbędnych do rozliczenia kaucji czy też odpowiednią identyfikację i zwrot opakowań do wprowadzającego oddanych wcześniej np. przez konsumentów do punktów zbiórki.

Podmiot reprezentujący jako płatnik VAT – rewolucja w świecie VAT?

Oprócz wyżej wskazanych przykładowych czynności, które wykonywał będzie podmiot reprezentujący, należy zwrócić szczególną uwagę, że będzie on także pełnił funkcję płatnika VAT! To jeden z nielicznych tak szczególnych przypadków w obszarze VAT, kiedy dojdzie do rozdzielenia roli podatnika i płatnika VAT! Jak to możliwe? Otóż wprowadzający będą przekazywać do operatora (z którym podpisali umowę) pobraną kaucję (związaną ze sprzedażą napojów w opakowaniach), a podmiot reprezentujący (dysponujący przekazanymi mu środkami finansowymi) będzie zobowiązany do uiszczenia VAT, w sytuacji, gdy więcej opakowań danego podatnika VAT (wprowadzającego) zostanie wprowadzonych na rynek, aniżeli zebranych (w tym odpadów) w ramach prowadzonej zbiórki. Oczywiście, pozostałe obowiązki charakterystyczne dla podatnika VAT zostaną przy wprowadzającym – np. konieczność wykazania prawidłowej kwoty VAT w JPK_V7. Jasną sprawą jest także fakt, że wartość VAT zadeklarowana przez podatnika VAT powinna być spójna z tą uiszczoną do urzędu skarbowego przez operatora i na odwrót.

Umowa z podmiotem reprezentującym jako klucz do sukcesu

Jak to zwykle bywa w świecie VAT – diabeł sukcesu i spokoju tkwi w dobrze opracowanej umowie / procedurach. Co prawda, ustawa o gospodarce opakowaniami zawiera pewne wytyczne co do obligatoryjnych elementów umowy z operatorem, lecz.. naszym zdaniem jest to kropla w morzu potrzeb, które należałoby uregulować w związku z podjętą z nim współpracą. Koniecznym jest przeanalizowanie postanowień umów m.in. zarówno od strony operacyjnej funkcjonowania systemu kaucyjnego (np. terminy i sposób przekazywania danych), jak i stricte VAT (w tym przede wszystkim kooperacja w zakresie prawidłowego określania kwot VAT, ale także konieczność uzgodnień dotycząca dostępu do danych na potrzeby prowadzenia ewidencji VAT), a także wiele wiele innych (np. ustalenia dotyczące przekazywania środków finansowych danej jednostce handlu na potrzeby prowadzenia punktu zbiórki opakowań i odpadów).

Pół roku! Tyle zostało do startu systemu kaucyjnego. To najwyższy czas by rozpocząć lub zintensyfikować prace dotyczące przygotowań do uczestnictwa w systemie kaucyjnym. Oprócz określenia ról i obowiązków warto pamiętać o kwestiach formalnych i odpowiednim zabezpieczeniu interesów własnej organizacji, czy to wprowadzającego czy też jednostki handlu – relacja z podmiotem reprezentującym i jej odpowiednie ułożenie będzie decydować o powodzeniu przedsięwzięcia, jakim jest udział w reżimie kaucyjnym. Oprócz omówionej w artykule współpracy z podmiotem reprezentującym nie należy tracić z radaru konieczności rewizji dotychczas zawartych umów na linii producent-jednostka handlu (np. w kontekście sposobu dokumentowania pobieranej / uiszczanej kaucji).

Jeśli nie przeanalizowaliście jeszcze Państwo umów, które będą dotyczyć obowiązków / relacji w związku z uczestnictwem w systemie kaucyjnym – zapraszamy do kontaktu!

[1] Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 927 z późn. zm.).

Zapoznaj się z pełną ofertą: System Kaucyjny – doradztwo i przygotowanie firm do nowych regulacji