19 lutego 2025 r. Naczelny Sąd Administracyjny przedstawił do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów NSA istotne zagadnienie prawne dotyczące opodatkowania marynarzy pracujących na statkach eksploatowanych przez przedsiębiorstwa norweskie.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Ulga na innowacyjnych pracowników w praktyce

ulga na innowacyjnych

Ulga na innowacyjnych pracowników to jedna z młodszych ulg podatkowych w polskim systemie prawnym. Jej niecodzienna konstrukcja, wymagająca szczegółowej dokumentacji i spełnienia wielu formalnych warunków, w praktyce przysparza czasem problemy przedsiębiorcom chcącym z niej skorzystać. Zapraszamy na film wyjaśniające praktyczne aspekty jej rozliczania.

1. Istota problemu

Zagadnienie dotyczy interpretacji art. 14 ust. 3 Konwencji między Polską a Norwegią w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, który stanowi, że "wynagrodzenie uzyskane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być opodatkowane w tym Państwie".

Kluczowe pytanie brzmi: czy zastosowanie znajduje metoda unikania podwójnego opodatkowania w Polsce w przypadku, gdy polski rezydent podatkowy uzyskujący taki dochód nie podlega, zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii, faktycznemu obowiązkowi podatkowemu?

Od odpowiedzi na to pytanie zależy możliwość zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej w PIT. Jak bowiem wskazano m.in. w interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 2019 roku, jeśli podatnik za granicą nie zapłacił podatku (np. z uwagi na zastosowanie zwolnienie podatkowe), ulga abolicyjna przysługuje tylko w stosunku do zobowiązań podatkowych mających źródło w państwach, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

2. Stan faktyczny sprawy

Sprawa dotyczy polskich marynarzy pracujących na statkach eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwa. W analizowanym przez sąd przypadku, podatnik pracował na statku pływającym pod banderą Wysp Bahama, ale zarządzanym przez firmę z siedzibą w Norwegii.

Organy podatkowe zakwestionowały prawo podatnika do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, twierdząc że statek nie był zarejestrowany w norweskim rejestrze statków, a podmiot norweski nie był faktycznie eksploatującym statek. Przedsiębiorstwo to wykonywało bowiem jedynie pewne czynności zawiązane z obsługą statku (usługi zarządzania i usługi dotyczące załogi) i zdaniem organów fakt ten w żaden sposób nie wpływał na miejsce opodatkowania dochodów marynarzy pływających na konkretnym statku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wydanym orzeczeniu uchylił decyzję organu podatkowego, wskazując na nieprawidłową interpretację pojęcia "podmiotu eksploatującego statek" oraz niewłaściwą ocenę materiału dowodowego. Zdaniem sądu pierwszej instancji decydującym elementem uznania konkretnego podmiotu za podmiot eksploatujący jest rzeczywiste, a nie tylko przejawiające się w sferze własności, władztwo nad statkiem. Czynność eksploatowania statku nie zawsze bowiem wiąże się z wykonywaniem uprawnień właścicielskich. W konsekwencji podmiot eksploatujący nie musi być armatorem. Może działać w imieniu i na rzecz armatora statku. Dla ustalenia siedziby podmiotu eksploatującego statek w transporcie międzynarodowym znaczenie ma miejsce faktycznego zarządu nad statkiem.

Na obecnym etapie sprawy sąd drugiej instancji zdecydował się przedstawić zagadnienie do rozstrzygnięcia przez poszerzony skład. Od tej odpowiedzi zależeć będzie możliwość zastosowania ulgi abolicyjnej.

3. Dlaczego ta sprawa jest istotna?

Zagadnienie to ma znaczenie dla szerokiego grona polskich marynarzy pracujących na statkach za granicą m.in. z uwagi na:

  1. Szczególny status marynarzy - Marynarze jako jedyna grupa zawodowa mają prawo do korzystania z tzw. "ulgi abolicyjnej", która efektywnie zwalnia dochód uzyskany za granicą z opodatkowania w Polsce.
  2. Stanowisko Ministerstwa Finansów - MF konsekwentnie twierdzi, że ulgę abolicyjną przy braku podatku zapłaconego za granicą można zastosować WYŁĄCZNIE wobec państw, z którymi Polska ma zawartą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

4. Co dalej?

Rozstrzygnięcie składu 7 sędziów NSA będzie miało kluczowe znaczenie dla jednolitości interpretacji przepisów podatkowych w zakresie opodatkowania marynarzy.

Kwestia definicji "eksploatacji statku" oraz ustalenia, czy podmiot z "miejscem faktycznego zarządu w Norwegii" jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisów Konwencji, wpłynie na sytuację podatkową licznych polskich marynarzy.

Sprawa może być też istotna dla agencji crewingowych obsługujących polskich marynarzy i udzielających im informacji na temat ich zobowiązań podatkowych.

Będziemy śledzić dalszy rozwój tej sprawy, która może istotnie wpłynąć na sposób rozliczania podatków przez polskich marynarzy pracujących na statkach zarządzanych przez norweskie przedsiębiorstwa.