Dziś zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie dotyczącej zwolnienia z podatku od nieruchomości (PON) infrastruktury kolejowej. TSUE analizował, czy zwolnienie z art. 7 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (UPOL) obowiązujące w latach 2017-2021 stanowiło nielegalną pomoc publiczną udzielaną właścicielom prywatnych bocznic kolejowych. Wyrok jest korzystny dla przedsiębiorców.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Czas wrócić do KSeF. Przygotuj swoją firmę na obowiązkowe e-fakturowanie

To praktyczne kompendium wiedzy dla tych, którzy chcą z wyprzedzeniem przygotować się na obowiązkowe wdrożenie KSeF.

1. Istota sporu

Spór dotyczący zwolnienia z PON infrastruktury kolejowej rozpoczął się w 2017 r., kiedy to wprowadzono nowelizację art. 7 ust. 1 pkt 1 UPOL. Zgodnie z nowymi przepisami, podatnicy posiadający infrastrukturę kolejową i udostępniający ją licencjonowanym przewoźnikom kolejowym mogli korzystać ze zwolnienia podatkowego.

Pierwotnie samorządowe organy podatkowe kwestionowały możliwość objęcia zwolnieniem prywatnej infrastruktury kolejowej, która była udostępniana przewoźnikom kolejowym. Udostępnianie tej infrastruktury nie było bowiem realizowane na podstawie przepisów Ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (UTK). Dodatkową osią sporu był zakres samego zwolnienia, które w ocenie organów podatkowych obejmowało jedynie grunty bezpośrednio zajęte pod infrastrukturę kolejową, a nie całe działki ewidencyjne.

Sądy administracyjne rozstrzygnęły obydwie sporne kwestie na korzyść podatników. W świetle orzecznictwa, przesłankę udostępniania należało rozumieć literalnie, jako faktyczne udostępnianie infrastruktury kolejowej przewoźnikom[1], które nie musiało odbywać się na podstawie przepisów UTK. Z kolei poprzez „grunt” w rozumieniu z art. 7 ust. 1 pkt 1 UPOL należało rozumieć całe działki ewidencyjne, na których znajdowały się tory lub bocznice kolejowe, chociażby infrastruktura ta umiejscowiona była na niewielkim fragmencie działki[2].

Wobec niekorzystnego orzecznictwa dotyczącego przesłanek i zakresu zwolnienia podatkowego organy podatkowe zaczęły kwestionować legalność zwolnienia z PON infrastruktury kolejowej (a właściwie prywatnych bocznic kolejowych) w oparciu o regulacje dotyczące pomocy publicznej. Zgodnie z przepisami unijnymi, pomoc publiczna co do zasady musi być notyfikowana Komisji Europejskiej. Tym samym wśród polskich organów podatkowych powstała wątpliwość czy zwolnienie z art. 7 ust. 1 pkt 1 UPOL podlegało obowiązkowi notyfikacyjnemu i czy ewentualny brak takiej notyfikacji nie jest przeszkodą przy stosowaniu zwolnienia podatkowego.

Spór w tym zakresie przeniósł się na poziom wojewódzkich sądów administracyjnych, które  wypracowały dwie rozbieżne linie orzecznicze (na korzyść podatników[3] i na korzyść organów podatkowych[4]). Wobec pojawiających się wątpliwości Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) postanowieniem z 19 kwietnia 2023 r., sygn. akt. III FSK 3/22, skierował do TSUE  dwa pytania prejudycjalne, które dotyczyły: (i) zagrożenia zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym oraz w przypadku odpowiedzi twierdzącej (ii) obowiązku zwrotu przez przedsiębiorców zaległego podatku wraz z odsetkami.

2. Opinia Rzecznika Generalnego

W październiku 2024 r. rzecznik generalna TSUE Julianne Kokott, wydała opinię w tej sprawie. Rzecznik generalna przyjęła stanowisko korzystne dla właścicieli infrastruktury kolejowej. W szczególności, wskazała, że dopiero po ustaleniu, czy dany środek stanowi selektywną korzyść możliwe jest zbadanie, czy zwolnienie to również zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem. Dlatego pomimo faktu, że NSA zadał pytanie dotyczące przesłanki dotyczącej zakłócenia konkurencji, rzecznik skupiła się w opinii na omówieniu przesłanki selektywnej korzyści. Według rzecznik, przepis UPOL, na mocy którego właściciele gruntów zajętych na infrastrukturę kolejową są zwolnieni z podatku od nieruchomości, wpisuje się w krajową legislację w sposób zgodny z przepisami unijnymi.

Rzecznik generalna podkreśliła w swojej opinii w szczególności:

  • swobodę w ustanawianiu systemu - w obecnym stanie harmonizacji unijnego prawa podatkowego państwa członkowskie mają swobodę w ustanawianiu systemu podatkowego, który wydaje się im najbardziej odpowiedni;
  • nadużywanie prawa podatkowego - granice swobody państw przy ustalaniu systemu odniesienia są przekraczane dopiero wtedy, gdy państwa nadużywają swojego prawa podatkowego w celu przyznania korzyści poszczególnym przedsiębiorstwom z obejściem prawa pomocy publicznej;
  • zakres badania TSUE - TSUE musi jedynie zbadać, czy zwolnienie podatkowe jest oczywiście niespójne;
  • spójność polskiego systemu - polskie zwolnienie podatkowe wydaje się zrozumiałe i w konsekwencji nie wydaje się oczywiście dyskryminujące, a także wpisuje się w polskie uregulowania dotyczące podatku od nieruchomości w sposób spójny;
  • brak selektywności środka - stwierdzany w oparciu o trzyetapowy test przeprowadzany celem zbadania występowania tej przesłanki pomocy publicznej;
  • brak zagrożenia lub zakłócenia konkurencji - nie można uznać, żeby zwolnienie zagrażało lub zakłócało konkurencję na rynku, bowiem nieruchomości bez infrastruktury kolejowej i właściciele nieruchomości, na których znajduje się taka infrastruktura, nie konkurują ze sobą;
  • rolę sądu krajowego – to do sądu krajowego należy ocena, czy środek został zaprojektowany na podstawie oczywiście dyskryminujących parametrów w celu obejścia zakazu pomocy państwa, a TSUE może udzielić wskazówek jak oceniać tę kwestię.

3. Wyrok TSUE

W dzisiejszym wyroku TSUE w sprawie C-453/23 stwierdził, że przepisy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), wprowadzone w 2017 r. zwolnienie z PON infrastruktury kolejowej nie stanowi niedozwolonej pomocy publicznej. Trybunał przychylił się do stanowiska wyrażonego przez rzecznik generalną i podkreślił, że przepisy TFUE należy interpretować w ten sposób, iż nie wydaje się, by przepisy państwa członkowskiego, które zwalniają z podatku od nieruchomości grunty, budynki i budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej, gdy jest ona udostępniana przewoźnikom kolejowym, stanowiły środek, który przysparza beneficjentom tego zwolnienia selektywnej korzyści.

4. Podsumowanie

Dzisiejszy wyrok jest istotny nie tylko dla polskich zarządców infrastruktury kolejowej, ale dotyczy granic zasad pomocy publicznej, w tym standardu badania krajowych systemów podatkowych przez organy i sądy unijne. Wyrok z pewnością przełoży się na zakres weryfikacji przez Komisję Europejską krajowych systemów podatkowych w ramach oceny występowania pomocy publicznej w przyszłości. Natomiast polscy przedsiębiorcy, którzy skorzystali lub zamierzają skorzystać ze zwolnienia, tym bardziej będą oczekiwać wydania przez NSA wyroku w sprawie o sygn. akt. III FSK 3/22.

Dodatkowo wyrok TSUE może mieć istotny wpływ na stosowanie zwolnienia infrastruktury kolejowej z PON w oparciu o aktualne przepisy, które obowiązują od 2022 r. W szczególności w odniesieniu do specyficznej regulacji dotyczącej terminali kolejowych. Wyrok TSUE potwierdza bowiem prawo podatników do skorzystania ze znowelizowanego brzmienia art. 7 ust. 1 pkt 1 UPOL, niezależnie od notyfikacji tej regulacji Komisji Europejskiej lub braku takiej notyfikacji.

[1] Por. przykładowo wyroki z dnia 31 stycznia 2019 r., sygn. akt II FSK 3032/18, z dnia 11 grudnia 2020 r., sygn. akt II FSK 1991/18.

[2] Por. przykładowo wyroki NSA z dnia 31 stycznia 2019 r., sygn. akt II FSK 3032/18 oraz z dnia 4 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 1627/19.

[3] Por. przykładowo wyrok WSA w Bydgoszczy z 7 czerwca 2022 r., sygn. akt I SA/Bd 275/22, wyrok WSA w Warszawie z 23 stycznia 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 1706/22.

[4] Por. przykładowo wyrok WSA w Rzeszowie z 19 października 2019 r., sygn. akt I SA/RZ 563/21, wyrok WSA w Szczecinie z 21 października 2021 r. sygn. akt I SA/Sz 636/21.

Zapraszamy także na nasze webinary: kalendarz wydarzeń

Webinar: Sporne środy – dawka praktycznej wiedzy o relacjach z organami podatkowymi w pigułce

Zapoznaj się z pełną ofertą: Postępowania podatkowe i spory sądowe