Wydatki na najem lokali mieszkalnych dla pracowników i współpracowników spółki – jako pośrednio wpływające na uzyskiwanie przychodów objętych VAT – powinno dawać prawo do odliczenia w VAT – orzeka NSA[1].

Istota sprawy

Aktualne podejście fiskusa do traktowania wynajmu lokali mieszkalnych dla przedsiębiorstw sprawia, że pracodawcy otrzymują często z tytułu tego zakupu faktury z 23% VAT (w związku z brakiem możliwości stosowania zwolnienia od VAT).

W takiej sytuacji, przed podatnikami VAT stoi dylemat – odliczać VAT z takiej faktury, czy też nie… Zobowiązanie do zapewnienia mieszkania pracownikowi / współpracownikowi wynika zazwyczaj z zawartej umowy (dzięki której firma pozyskuje osoby do współpracy), choć jednocześnie – zapewnia nocleg (stale / okresowo), czyli realizację dość osobistej potrzeby danej osoby.

Sprawa rozstrzygnięta w grudniu

Spółka kapitałowa z siedzibą w Polsce funkcjonująca w ramach międzynarodowej grupy kapitałowej
w celu prowadzenia i rozwijania swojej działalności gospodarczej zawarła ze spółką z grupy z siedzibą w Szwajcarii ramową umowę krótkoterminowego oddelegowania pracowników, w ramach której podmiot szwajcarski zobowiązał się udostępnić Spółce pracowników posiadających specjalistyczne umiejętności, ugruntowane doświadczenie zawodowe i profesjonalną wiedzę ekspercką z zakresu branży, w której działa grupa.

Spółka polska organizuje najem mieszkań / domów, zawierając umowy z wynajmującymi (podatnikami VAT), a następnie – udostępniając je pracownikom nieodpłatnie. Zakwaterowanie pracowników ma charakter czasowy oraz stricte zawodowy i ma miejsce w czasie, kiedy wykonywana jest praca.

W związku z powyższym Spółka zapytała (i) czy będzie zobowiązana naliczyć VAT należny z tytułu nieodpłatnego udostępnienia nieruchomości pracownikom oraz (ii) czy w związku z nabywaniem usług wynajmu lokali mieszkalnych na rzecz pracowników, przysługuje jej prawo do odliczenia VAT na zasadach ogólnych.

Spółka argumentowała, że głównym celem najmu nieruchomości mieszkalnych nie jest świadczenie usług najmu na rzecz pracowników – najem stanowi jedynie efekt uboczny pozyskania oddelegowanych pracowników niezbędnych do prowadzenia przez nią działalności gospodarczej opodatkowanej VAT. Stąd, z uwagi na związek nabywanych usług z prowadzoną działalnością gospodarczą, nieodpłatne udostępnianie nieruchomości nie powinno być przedmiotem opodatkowania VAT z uwagi na niespełnienie przesłanki wynikającej z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT i jednocześnie będzie ona uprawniona do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabytego najmu na podstawie art. 86 ust 1 ustawy o VAT.

Stanowisko fiskusa

Dyrektor KIS zgodził się z brakiem konieczności opodatkowania najmu na rzecz pracowników. Jednak, wydatki ponoszone przez Spółkę na wynajem mieszkań / domów związane są / będą w sposób bezpośredni z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT. Zdaniem fiskusa, w analizowanej sprawie pośredni wpływ wydatków na czynności opodatkowane wykonywane w ramach podstawowej działalności gospodarczej Spółki nie ma znaczenia, skoro możliwe jest bezpośrednie przyporządkowanie ich do konkretnych czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Dyrektor KIS stwierdził, że w analizowanej sprawie Spółce nie przysługuje i nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki związane z wynajmem mieszkań / domów, tj. z tytułu usług najmu, ponieważ ww. wydatki nie są i nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT[2].

A w sądzie…

Sprawa trafiła do WSA w Łodzi, który nie zgodził się ze stanowiskiem Organu i uchylił zaskarżoną interpretację w części odnoszącej się do prawa do odliczenia VAT naliczonego przez Spółkę. Sąd I instancji podkreślił, że art. 86 ust. 1 ustawy o VAT nie definiuje wprost charakteru związku pomiędzy zakupami a sprzedażą, nie określa w szczególności czy związek ten musi być bezpośredni, czy wystarczającym dla odliczenia podatku naliczonego jest wykazanie pośredniego tylko związku zakupionych towarów i usług z czynnościami podatnika opodatkowanymi VAT. Zdaniem WSA, co do zasady, przyjmuje się, że istnienie bezpośredniego związku  stanowi warunek nabycia przez podatnika prawa do odliczenia VAT naliczonego. Niemniej jednak, w unijnym systemie VAT nie budzi wątpliwości, że brak konkretnej transakcji opodatkowanej nie musi zawsze prowadzić do utraty prawa do odliczenia VAT.

Wobec powyższego WSA uznał, że pośredni związek spornych wydatków z całokształtem działalności opodatkowanej Spółki pozwala powiązać zakup ze sprzedażą, a przez to – dać prawo do odliczenia podatnikowi[3].

Spór ostatecznie przeniósł się przed NSA, który przyjął analogiczne stanowisko jak Sąd I instancji
i oddalił skargę kasacyjną Organu. Dla NSA istotne było, że lokale mieszkalne nie są przez podatnika wynajmowane z zamiarem prowadzenia działalności w postaci ich nieodpłatnego udostępniania, ale w celu zapewnienia wykwalifikowanych pracowników dla prowadzenia działalności gospodarczej, opodatkowanej VAT. Czynność udostępniania lokali na rzecz pracowników stanowi w praktyce „efekt uboczny” kluczowej kwestii – dążenia do prowadzenia działalności gospodarczej z pomocą wykwalifikowanych pracowników[4].

***

Analizowany grudniowy wyrok jest kolejnym, potwierdzającym prawa podatnika w zakresie odliczenia VAT w związku z nabywaniem usług najmu na rzecz zatrudnionych / współpracowników – do czego przyczyniła się niewątpliwie dobra argumentacja biznesowa podatnika. Niemniej jednak czas pokaże, czy i organy podatkowe zmienią swoje dość rygorystyczne podejście w przedmiotowym zakresie.

[1] Wyroki NSA: z 12 grudnia 2023 r., sygn. I FSK 281/23; z 2 czerwca 2023 r., sygn. I FSK 542/19.

[2] Interpretacja indywidualna DKIS z 11 lipca 2022 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.250.2022.1.MJ.

[3] Wyrok WSA w Łodzi z 24 listopada 2022 r., sygn. I SA/Łd 690/22.

[4] Wyrok NSA z 12 grudnia 2023 r., sygn. I FSK 281/23.

Zobacz film: Opodatkowanie transakcji dotyczących nieruchomości

W filmie można odnaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

  • Kiedy konkretne transakcje dotyczące nieruchomości są opodatkowane?
  • Jakie alternatywy mamy w tej kwestii?
  • Jaki jest związek pomiędzy opodatkowaniem VAT a opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
  • Dlaczego to wszystko ma tak istotne znaczenie?

Zapraszamy!