Postanowieniem z końca grudnia 2024 r. (sygn. I GSK 786/21) Naczelny Sąd Administracyjny skierował do TSUE pytania prejudycjalne dotyczące zasad korzystania z kontyngentów na gruncie unijnego kodeksu celnego (UKC). Kanwą dla tej sprawy stał się spór z 2017 r. dotyczący wykorzystania bezcłowego kontyngentu na miód pszczeli z Ukrainy.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz nagranie: Pochodzenie towarów i klasyfikacja taryfowa – praktyczne aspekty

pochodzenie towarów

Pochodzenie towarów i klasyfikacja taryfowa towarów to nagranie obejmujące kluczowe zagadnienia dotyczące klasyfikacji taryfowej towarów oraz pochodzenia towarów, istotne dla podmiotów prowadzących działalność związaną z transakcjami zagranicznymi. Warto obejrzeć!

Przypomnijmy, kontyngenty taryfowe to specjalne instrumenty, które pozwalają na przywóz określonej ilości objętych nimi produktów bez cła (stawka 0%) lub po stawkach niższych niż standardowe wynikające z taryfy celnej.  

1 października 2017 r. weszło w życie unijne rozporządzenie przyznające bezcłowy kontyngent na import miodu z Ukrainy. Ze względu na to, że ten dzień przypadał w niedzielę, aktualizacja celnych systemów informatycznych o numer kontyngentu (umożliwiająca złożenie prawidłowego zgłoszenia celnego z wnioskiem o skorzystanie z tego kontyngentu) została dokonana dopiero dzień później, tj. w poniedziałek 2 października.  

Z tego powodu polska spółka, będąca stroną w sprawie rozpatrywanej przez NSA, złożyła zgłoszenie przywozowe z wnioskiem o objęcie jej importowanego miodu kontyngentem w dniu 2 października. Organ celny po weryfikacji zgłoszenia stwierdził jednak, że kontyngent został wyczerpany już w pierwszym dniu jego obowiązywania, tj. 1 października 2017 r., i w związku z tym określił spółce dług celny według stawki erga omnes wynoszącej 17,3%. 

Jak się później okazało, niektórzy importerzy złożyli zgłoszenia celne w dniu 1 października z powołaniem na stawkę erga omnes, po czym w kolejnych dniach wnioskowali o sprostowanie tych zgłoszeń i objęcie wymienionego w nich miodu przedmiotowym kontyngentem. Z uwagi na przydział kontyngentu według kolejności składanych zgłoszeń celnych, cały dostępny kontyngent wyczerpały zgłoszenia złożone w powyższym trybie w dniu 1 października 2017 r.  

Spółka zakwestionowała decyzję określającą dług celny argumentując, że nie miała faktycznej możliwości skorzystania z kontyngentu wskazanego dnia, a więc sposób jego rozdysponowania był nieprawidłowy. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego. 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w pierwszym wyroku z 2019 roku uchylił decyzję organu celnego, nakazując dokładniejsze wyjaśnienie okoliczności sprawy. Jednak po jej ponownym rozpoznaniu w 2021 roku, sąd oddalił skargę spółki. WSA uznał, że rozwiązanie zaproponowane przez Ministerstwo Finansów i Komisję Europejską, polegające na złożeniu zgłoszenia według stawki niepreferencyjnej i późniejszym jego sprostowaniu, było zgodne z przepisami UKC. Sąd nie dopatrzył się też pokrzywdzenia spółki, skoro analogiczne zasady rozliczenia kontyngentu dotyczyły wszystkich przedsiębiorców w UE. 

Od tego wyroku spółka wniosła skargę kasacyjną do NSA, który powziął wątpliwości co do sposobu wykładni przepisów UKC przez organ celny oraz WSA w Gdańsku i zdecydował się skierować do TSUE pytania prejudycjalne. NSA zastanawia się w nich nad:  

  1. Zgodnością opisanej praktyki rozdziału kontyngentu z zasadami prawa UE (m.in. czy nie narusza zasady równego traktowania i niedyskryminacji faworyzowanie importerów, którzy świadomie dokonali nieprawidłowych zgłoszeń celnych),
  2. Możliwością wykorzystania instytucji sprostowania zgłoszenia celnego w świetle jej celów do uzupełnienia zgłoszenia o numer kontyngentu i zmiany zadeklarowanej stawki celnej przez importera, który pierwotne zgłoszenie składał w złej wierze,
  3. Uznaniem mocy wstecznej sprostowania zgłoszenia celnego w trybie art. 173 ust. 3 UKC, szczególnie w kontekście tego, że w polskiej praktyce takie sprostowanie wymaga pisemnego wniosku i wydania decyzji przez organ celny,
  4. możliwością zwrotu / umorzenia należności celnych w omawianym przypadku na zasadzie słuszności przewidzianej w art. 120 UKC w oparciu o szczególne okoliczności związane z naruszeniem przez organy celne zasad zgodnego z prawem zarządzania kontyngentem. 

Odpowiedź TSUE na powyższe pytania będzie miała istotne znaczenie nie tylko dla tej konkretnej sprawy, ale dla całej unijnej praktyki rozdziału kontyngentów taryfowych. Biorąc jednak pod uwagę średni czas oczekiwania na rozpoznanie spraw przez TSUE, wyroku w tej sprawie można się spodziewać najwcześniej pod koniec 2025 r. 

Jeżeli zastanawiają się Państwo nad możliwością korzystania z unijnych kontyngentów w ramach swojej działalności importowej, zapraszamy do kontaktu. 

Zapoznaj się z pełną ofertą: Doradztwo celne i obrót międzynarodowy