Czy można zastosować stawkę 0% do eksportu, jeśli nie mamy komunikatu IE-599? Wielu księgowych podchodzi do tego tematu ostrożnie i decyduje się stosować stawkę krajową dla takich dostaw. Choć fiskus generalnie oczekuje IE-599 przy jakichkolwiek czynnościach związanych z eksportem, w razie potrzeby, podejście to udaje się w praktyce zliberalizować, broniąc 0%. W dobie turbulencji gospodarczych – bieżące stosowanie 0% oraz odzyskanie VAT asekuracyjnie zapłaconego w poprzednich okresach, może wspomóc finansowe potrzeby eksporterów.

Warunki dla 0%

Stawka VAT 0% ma zastosowanie w eksporcie (i) gdy towar znajdujący się na terytorium Polski został wywieziony poza terytorium UE oraz (ii) przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany lub następny okres rozliczeniowy podatnik otrzymał dokument potwierdzający jego wywóz poza terytorium Unii Europejskiej. Wedle przepisów, dokumentem tym jest w szczególności komunikat IE-599 wysyłany z teleinformatycznego systemu organów celnych, który stanowi potwierdzenie wywozu towaru poza obszar UE. Brak dokumentu IE-599 po upływie terminu na drugie raportowanie VAT skutkuje koniecznością opodatkowania dostawy towarów właściwą dla nich stawką krajową.

Posiadanie przez eksportera komunikatu IE-599 przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej jest sytuacją idealną, ale nie zawsze oczywistą. Zazwyczaj, najwięcej problemów z wyegzekwowaniem IE-599 dochodzi, gdy transport towarów organizowany jest przez zagranicznego nabywcę (możemy mieć wtedy do czynienia z tzw. eksportem pośrednim, ale o ile w ogóle do eksportu z perspektywy polskiego dostawcy dochodzi, o czym pisaliśmy na blogu). Gdy przedsiębiorca masowo dokonuje transakcji eksportu z różnymi podmiotami i na różnych warunkach, kompletowanie komunikatów IE-599 może również stać się realnym procesowym problemem.

Pozytywny wpływ TSUE

Coraz częściej interpretacje podatkowe wskazują, że organy podatkowe przychylnie odnoszą się do wykazywania eksportu ze stawką 0% bazując na dokumentach innych niż IE-599.

Punktem wyjścia dla takiego stanowiska jest wyrok TSUE z 28 marca 2019 r. w sprawie czeskiej C-275/18 Milan Vinš dotyczącej podatnika, który wysyłał pocztą poza terytorium Unii Europejskiej przedmioty kolekcjonerskie. TSUE uznał, że jeśli bezsporne jest, że towary faktycznie zostały wyprowadzone poza terytorium UE (przesłanka materialnoprawna eksportu została spełniona), to brak spełnienia wymogów formalnych w postaci objęcia towarów celną procedurą wywozu nie może skutkować tym, że eksporter traci prawo do skorzystania ze zwolnienia VAT w eksporcie (zgodnie z polskimi przepisami traci prawo do 0% stawki VAT).

Zgodnie z treścią ww. wyroku, istnieją tylko dwie sytuacje, w których niedopełnienie wymogów formalnych może doprowadzić do utraty prawa do stawki 0%:

  • gdy podatnik umyślnie uczestniczył w oszustwie podatkowym i naraził na niebezpieczeństwo funkcjonowanie wspólnego systemu VAT;
  • naruszenie wymogu formalnego skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonywającego dowodu spełnienia wymogów materialnych.

Korzystna praktyka fiskusa

O ile historycznie fiskus nie był przekonany co do możliwości stosowania innych niż IE-599 dowodów na potwierdzenie stawki 0%, widać, że podejście się stabilizuje (i odpowiada już treści przepisów VAT).

W związku z powyższym, w wydanych interpretacjach indywidualnych[1], w sytuacji nieposiadania przez podatnika komunikatu IE-599, polskie organy podatkowe akceptują (oprócz faktury zawierającej m.in. nazwy i ilości sprzedawanych towarów) również inne dokumenty jako środki dowodowe potwierdzające wywóz towarów poza UE, a tym samym dające eksporterowi możliwość zastosowania 0% stawki VAT, w tym np.:

  • dokument (lub jego kopię) wydany przez administrację celną kraju trzeciego (nienależącego do UE) w związku z przywozem i odprawą w tym kraju towarów będących przedmiotem dostawy;
  • oświadczenie nabywcy towarów o tym, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE;
  • oświadczenie przewoźnika odpowiedzialnego za transport towarów o tym, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE;
  • list przewozowy (np. dokument CMR) opatrzony podpisem lub pieczęcią przewoźnika oraz osoby odbierającej towary poza UE;
  • dokument wygenerowany z portali internetowych firm kurierskich (w ramach tzw. systemów śledzenia przesyłek kurierskich), potwierdzający dostarczenie towarów do odbiorcy poza terytorium UE;
  • przesłane przez firmę kurierską zbiorcze zestawienie w formie elektronicznej potwierdzające doręczenie przesyłek na terytorium państwa trzeciego.

Powyższe podejście daje eksporterom większą pewność rozliczania eksportu z zastosowaniem stawki 0% pomimo braku lub tymczasowego braku dokumentu IE-599.

Należy pamiętać jednak, że w przypadku wywozu towarów poza terytorium UE przez ich nabywcę (eksport pośredni), na eksporterze ciąży również (i) obowiązek udowodnienia tożsamości towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu oraz (ii) upewnienia się, że transakcja nie ma charakteru łańcuchowego (co może wykluczyć istnienie eksportu). Dodatkowo, warto, by zestaw dowodów, jakie są gromadzone przez eksportera odpowiadał procedurom wypracowanym w ramach organizacji (aby nie poszukiwać „dodatkowych” dowodów w sytuacjach kryzysowych, tylko mieć je uwzględnione w procesie i zarchiwizowane w konkretnym miejscu).

[1] Np. 0112-KDIL1-3.4012.232.2022.1.MR z 3 sierpnia 2022 r., 0113-KDIPT1-2.4012.873.2021.1.PRP z 24 stycznia 2022 r.

Zobacz film: IE599 w eksporcie towarów