Mechanizm CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) od momentu wprowadzenia wzbudzał liczne dyskusje wśród importerów i eksporterów. Jego głównym celem jest zarządzanie ryzykiem ucieczki emisji poprzez zrównanie kosztu emisji CO2 dla towarów importowanych do UE z wyrobami unijnymi, które podlegają EU ETS. Jednak złożona struktura oraz wysokie wymagania administracyjne sprawiły, że CBAM stał się dużym wyzwaniem dla wielu firm.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Raportowanie CBAM

Raportowanie CBAM to nowy obowiązek wynikający z unijnych regulacji środowiskowych. Zapraszamy na film, w którym tłumaczymy, kogo ten obowiązek dotyczy i jak powinien być realizowany przez przedsiębiorców.

Komisja Europejska postanowiła więc wprowadzić szereg zmian, które mają uprościć system. Pojawia się jednak pytanie: czy nowe regulacje rzeczywiście oznaczają mniej biurokracji i większą elastyczność, czy jedynie inną formę obowiązków? Przyjrzyjmy się bliżej kluczowym zmianom i ich konsekwencjom.

Najważniejsze zmiany w CBAM – uproszczenie czy nowe wyzwania?

Nowy projekt zmian obejmuje szereg istotnych modyfikacji, które wpłyną na zakres obowiązków importerów oraz sposób ich realizacji. Oto najważniejsze zmiany:

1. Kto ma być objęty obowiązkami CBAM

  • Podniesienie progu zwolnienia (de minimis) – Dotychczas obowiązywał próg wartościowy 150 EUR, który zastąpiono limitem masowym na poziomie 50 ton rocznie dla jednego importera (z wyjątkiem wodoru i energii elektrycznej). Oznacza to, że mniejsze podmioty mogą uniknąć obowiązków CBAM, jeśli ich import nie przekroczy tego limitu. Limit ten dotyczy jednak kumulatywnej ilości dla importu określonych towarów CBAM w ciągu roku. To oznacza, że importerzy, którzy sprowadzają ilości bliskie tej granicy, a w praktyce wszyscy którzy zamierzają importować wyroby CBAM objęte tym limitem powinni monitorować swoje przywozy, żeby wiedzieć, kiedy limit przekroczą.
  • Zmiana definicji importera – Importerem będzie osoba składająca deklarację dopuszczenia do obrotu lub przedstawiająca rozliczenie uszlachetniania czynnego w procedurze IM/EX, we własnym imieniu i na własną rzecz, a w przypadku przedstawiciela pośredniego – osoba, na której rzecz deklaracja jest składana. Zmiana ta powinna wykluczyć wątpliwości, kto jest zobowiązany do raportowania CBAM w przypadku korzystania z przedstawiciela pośredniego.

2. Uproszczenia w raportowaniu i kalkulacji emisji

  • Delegowane raportowanie – Nowe przepisy pozwalają na delegowanie raportowania w rejestrze CBAM, podczas gdy odpowiedzialność zostanie po stronie upoważnionego zgłaszającego CBAM. W praktyce wielu przedsiębiorców już dziś zleciło obowiązek raportowy na zewnątrz – nie jest to pod tym względem zmiana a jedynie uregulowanie sytuacji.
  • Zmieniono sposób obliczania emisji wbudowanych w przypadku istotnych materiałów wejściowych (prekursorów) – W przypadku niektórych towarów z aluminium i stali wprowadzono możliwość stosowania uproszczonej metody obliczeń dla prekursora. Jednocześnie w przypadku materiałów wejściowych (prekursorów) które były już objęte EU ETS lub systemem opłat za emisję dwutlenku węgla, emisje wbudowane tych prekursorów nie powinny być uwzględniane w obliczeniach emisji wbudowanych towarów złożonych.
  • Nowe wymogi dotyczące weryfikacji emisji – Dla upoważnionych zgłaszających CBAM Komisja Europejska wprowadza możliwość skorzystania z domyślnych podatków za emisjęi obliczonych i udostępnionych przez Komisję oraz zgłaszania podatków za emisję zapłaconych w państwach trzecich innych niż kraj pochodzenia towarów.

3. Zmiany w zakresie kar i obowiązków

  • Zmiany w karach za obchodzenie przepisów CBAM – Nowelizacja przewiduje znacznie wyższe kary dla podmiotów, które sztucznie próbują uniknąć przekroczenie progów, np. poprzez sztuczne dzielenie przewozu.
  • Nowe czynniki redukujące wysokość kar – Jednocześnie właściwy organ może obniżyć wysokość kary, przy uwzględnieniu czynników łagodzących, takich jak niezamierzony charakter działania upoważnionego zgłaszającego CBAM czy dotychczasowa zgodność upoważnionego zgłaszającego CBAM z przepisami.  Tutaj warto podkreślić, że podmioty, które wprowadziły procesy należytej staranności w pozyskiwaniu danych i raportowaniu CBAM będą na dobrej pozycji by te kary obniżyć lub je wyeliminować.

4. Dłuższy czas na dostosowanie się

  • Opóźnienie rozpoczęcia zakupu certyfikatów CBAM – Pierwotnie planowano rozpoczęcie obowiązku zakupu certyfikatów w 2026 rok. Nowa regulacja ma przesunąć ten termin na 2027 r Pozwoli to na lepsze przygotowanie się do opłat, przeplanowanie łańcuchów dostaw i usprawnienie wewnętrznych procesów - np. Dopracowanie systemu należytej staranności w raportowaniu CBAM.

5. Większa elastyczność finansowa

  • Zmniejszenie wymogu posiadania certyfikatów CBAM – Od pierwszego kwartału 2027 roku upoważniony zgłaszający CBAM będzie zobowiązany zapewnić, aby liczba certyfikatów CBAM na jego koncie w rejestrze CBAM na koniec każdego kwartału odpowiadała co najmniej 50% emisji związanych ze wszystkimi towarami, które zaimportował od początku roku kalendarzowego, z uwzględnieniem korekty wynikającej z bezpłatnej alokacji. Wcześniej miało to być 80%. To zredukuje koszty CBAM dla importerów.
  • Zmiany w limicie odkupu certyfikatów CBAM – Komisja Europejska modyfikuje limit odkupu w celu ułatwienia sposobu zarządzania przez upoważnionego zgłaszającego CBAM swoim zobowiązaniem finansowym. Liczba certyfikatów CBAM nabytych w ciągu roku kalendarzowego i podlegających odkupowi, jest ograniczona do całkowitej liczby certyfikatów CBAM potrzebnych do wypełnienia zobowiązań ciążących na zgłaszającym.

CBAM – mniej problemów czy inne problemy?

Zmiany w CBAM na pierwszy rzut oka wyglądają jak krok w stronę uproszczenia systemu i zmniejszenia kosztów dla firm. Jednak ich faktyczny wpływ zależy od specyfiki działalności importera. Firmy powinny uważnie przeanalizować nowe obowiązki i sprawdzić, czy rzeczywiście odczują ulgę, czy tylko zmienią się ich wyzwania. Przedłużenie okresu przejściowego jest z jednej strony dobrą wiadomością, z drugiej oznacza dłuższy okres składania raportów z obowiązkiem podawania danych rzeczywistych o emisji. To z kolei jest wyzwanie niemożliwe dziś do zrealizowania dla wielu importerów - a brak danych w raporcie może skutkować karami i problemami z rejestracją jako upoważniony zgłaszający. Z kolei w okresie definitywnym CBAM nie będzie można importować towarów CBAM bez rejestracji jako upoważniony zgłaszający CBAM. Problematyczne może być też śledzenie progu 50 ton –  jeszcze nie wiadomo jak technicznie będzie to monitorowane przez organy, ale można sobie zadać pytanie czy spodziewając się że możemy przekroczyć ten próg powinniśmy zawczasu organizować proces pozyskiwania danych o emisjach i czy dla tak małych ilości będzie realnym te dane pozyskać. W końcu, musimy pamiętać o tym, co Komisja Europejska też podkreślała w Kompasie Konkurencyjności, że CBAM będzie też w tym roku przeglądany pod kątem rozszerzenia mechanizmu o nowe sektory lub produkty bardziej przetworzone. Może to oznaczać objęcie obowiązkiem nowych firm lub rozszerzenie obowiązków importerów, którzy już dziś raportują CBAM.

Jak możemy Ci pomóc?

W CBAM najprawdopodobniej zajdą w tym roku znaczące zmiany, ale nie należy zapominać ze mechanizm ten już funkcjonuje i obowiązkiem raportowania są objęci importerzy stali, aluminium, cementu, nawozów, wodoru i energii elektrycznej. W naszej praktyce doradczej pomagamy firmom sprawnie realizować te obowiązki. Oferujemy:

  • Kompleksowe wsparcie w praktycznym przygotowaniu Twojej firmy do realizacji obowiązków CBAM
  • Pomoc przy ustaleniu zakresu ciążących na Twojej firmie obowiązków z zakresu CBAM (weryfikacja przepływów towarowych, kodów CN i pochodzenia towarów)
  • Przygotowanie dostosowanych do Twojej firmy procedur zapewniających wykonanie obowiązków CBAM z należytą starannością
  • Wsparcie przy kontaktach z dostawcami importowanych towarów
  • Pomoc przy rejestracji i wypełnianiu sprawozdań
  • Szkolenia i warsztaty praktyczne

Link do nowelizacji: https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:731e787f-f4fb-11ef-b7db-01aa75ed71a1.0001.02/DOC_1&format=PDF

Zapraszamy do przeczytania innych naszych artykułów:

Zapoznaj się z pełną ofertą: CBAM (graniczny podatek węglowy)