Brak obowiązku weryfikacji statusu BO wspólnika otrzymującego dywidendę (?)

W ostatnich latach płatnicy toczą liczne spory z organami podatkowymi w zakresie prawa do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania WHT, w tym istnienia obowiązku weryfikacji statusu beneficjenta rzeczywistego (BO) podmiotów otrzymujących dywidendę. O wydanym w ostatnim czasie pozytywnym dla podatników wyroku WSA pisaliśmy tutaj.

Podobnie, pozytywne stanowisko zostało zaprezentowane w wydanym niedawno wyroku NSA (sygn. II FSK 78/22). Co ciekawe, sąd w wydanym wyroku odniósł się również do formalnych wymogów uzyskania zwrotu pobranego podatku, które wydają się być niespójne z przyjętym stanowiskiem w zakresie braku obowiązku weryfikacji BO. W tym artykule przybliżymy Państwu stanowisko przyjęte przez NSA oraz potencjalne skutki dla podatników płynące ze wspomnianego wyżej wyroku.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Opodatkowanie dywidend oraz podobnych zysków

Film przybliża podstawowe zasady opodatkowania dywidend i tzw. zysków dywidendowych w sytuacjach transgranicznych, a także omawia kluczowe preferencje opodatkowania dywidend i zasady ich stosowania.

Wypłata dywidendy a status BO

Jak zostało wskazane powyżej, w orzecznictwie trudno mówić o jednolitym stanowisku odnośnie obowiązku weryfikacji statusu BO w zakresie płatności dywidendowych.

Organy oraz część sądów, prezentują stanowisko, że w celu zastosowania zwolnienia płatnik ma obowiązek zbadać czy odbiorca płatności z tytułu dywidendy jest jej beneficjentem rzeczywistym. W zajmowanych stanowiskach organy wskazują m. in. na cel dyrektywy dywidendowej oraz obowiązujące przepisy antyabuzywne. Organy powołują się przy tym również na wyroki TSUE w sprawach połączonych C-116/16 i C-117/16 (tzw. „sprawy duńskie”). Podobne stanowisko zostało zaprezentowane przez NSA m.in. w wyroku o sygn. II FSK 1333/22 czy w wyroku o sygn. II FSK 1588/20.

Natomiast należy mieć na uwadze, że przepisy ustawy o CIT uzależniają zwolnienie z podatku wypłaconej dywidendy od spełnienia następujących przesłanek:

wypłacającym dywidendę jest spółka będąca rezydentem RP;
podmiotem uzyskującym przychody z dywidend jest spółka posiadająca nieograniczony obowiązek podatkowy w państwie członkowskim UE lub należącym do EOG;
otrzymujący dywidendę posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki wypłacającej dywidendę;
otrzymujący dywidendę nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Wydaje się niekontrowersyjne, że wspomniany przepis (czytany literalnie), dla zastosowania zwolnienia z opodatkowania dywidend, nie zawiera wymogu posiadania przez odbiorcę dywidendy statusu BO. Również przepisy obligujące płatnika do dochowania należytej staranności ani przepisy antyabuzywne nie wskazują bezpośrednio na obowiązek posiadania takiego statusu przez odbiorcę. Takie stanowisko zostało zaprezentowane w wyrokach NSA o sygn. II FSK 240/21 oraz II FSK 1281/22.

Wobec powyższego, nie można więc mówić o jednolitym podejściu, a na gruncie powyższych przepisów toczyły i nadal toczą się liczne spory pomiędzy podatnikami/płatnikami, a organami podatkowymi. Efektem jednego z takich sporów jest przytoczony w niniejszym artykule wyrok NSA.

Postępowanie interpretacyjne

Z negatywnym stanowiskiem DKIS w wydanej interpretacji indywidulanej spotkał się płatnik, którego jedynym udziałowcem jest spółka holenderska, na rzecz której może dochodzić do wypłaty dywidendy. Płatnik wskazał, że jego udziałowiec spełniać będzie wszystkie przesłanki wskazane literalnie w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT oraz zadał następujące pytania: (i) czy celem skorzystania ze zwolnienia jako płatnik jest zobowiązany weryfikować status BO swojego udziałowca oraz (ii) czy w przypadku zapłaty podatku od nadwyżki płatności powyżej 2 000 000 zł oraz ubiegania się o zwrot jest zobowiązany do przedłożenia oświadczenia podatnika, że jest on beneficjentem rzeczywistym w stosunku do wypłaconej mu dywidendy.

W ocenie organu, który powołał się w uzasadnieniu na wspomniane wcześniej wyroki duńskie, płatnik jest zobowiązany przeprowadzać taką weryfikację oraz dostarczyć odpowiednie oświadczenie w przypadku ubiegania się o zwrot zapłaconego podatku.

Płatnik nie zgodził się ze stanowiskiem DKIS i zaskarżył wydaną interpretację indywidualną do WSA w Warszawie.

Stanowisko sądów

W wyroku o sygn. III SA/Wa 562/21, WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną zgadzając się z podatnikiem, że dla zastosowania zwolnienia dywidendowego nie jest konieczne spełnienie przez odbiorcę dywidendy przesłanek do uznania go za BO. W efekcie nie można odczekiwać od płatnika, że przy weryfikacji z należytą starannością spełnienia warunków opisanych w tym przepisie, będzie badał również spełnienie przesłanki, która nie została w nim wprost wymieniona.

Konsekwencją powyższego, zdaniem sądu, jest również brak wymogu dostarczenia oświadczenia podatnika, że jest on rzeczywistym właścicielem otrzymanej płatności w celu otrzymania zwrotu podatku. W ocenie sądu, skoro w przypadku zastosowania zwolnienia w zakresie płatności dywidendowych płatnik nie musi weryfikować statusu podatnika jako rzeczywistego właściciela, to nie musi go również weryfikować w postępowaniu o zwrot tego podatku.

Ze stanowiskiem WSA częściowo zgodził się NSA w wyroku z dnia 9 października 2024 r., sygn. II FSK 78/22, który w ustnym uzasadnieniu wyroku potwierdził, iż art. 22 ust. 4 ustawy o CIT nie zawiera wymogu, żeby dywidenda dla uzyskania zwolnienia z podatku była wypłacana na rzecz BO, a w szczególności nie można oczekiwać, aby podmiot wypłacający taką dywidendę miał obowiązek weryfikować tę właśnie okoliczność.

Jednocześnie NSA zgodził się z DKIS, że w przypadku ubiegania się o zwrot podatku zapłaconego od nadwyżki dywidendy powyżej 2 000 000 zł, gdzie (w ocenie sądu) ze względu na autonomiczny charakter przepisów o zwrocie podatku, płatnik powinien złożyć m.in. oświadczenie podatnika, że jest on beneficjentem rzeczywistym w stosunku do wypłaconej mu dywidendy. Idąc logiką rozumowania sądu wydaje się, że w związku z tym płatnik powinien również przeprowadzić bardziej szczegółową analizę czy podatnik rzeczywiście jest BO takiej płatności.

Co istotne, samo uzasadnienie ustne wyroku jest niejasne oraz wydaje się być sprzeczne z literalną treścią przepisów o zwrocie nadpłaty w podatku WHT, które nakazują przedkładać wspomniane oświadczenie podatnika tylko w przypadku gdy to podatnik, a nie płatnik występuje o zwrot. W związku z tym dla wyciągnięcia nieco pewniejszych wniosków i zrozumienia znaczenia tego wyroku należy zaczekać do czasu ukazania się jego pisemnego uzasadnienia.

Wnioski

Jak widać, obowiązek badania BO w przypadku płatności dywidendowych nadal jest tematem kontrowersyjnym, prowadzącym do licznych sporów. Sytuacji nie rozjaśnia wydany ostatnio wyrok NSA, który z jednej strony wskazuje na brak obowiązku badania BO dla zastosowania zwolnienia, a z drugiej wymaga jednak posiadania oświadczenia o spełnieniu statusu BO w przypadku ubiegania się o zwrot podatku. Pozostaje mieć nadzieję, że NSA w uzasadnieniu pisemnym odniesie się szerzej do wydawać by się mogło niespójnego podejścia w zakresie badania BO w przypadku stosowania zwolnienia oraz na etapie wniosku o zwrot WHT.

Jednocześnie pragniemy przypomnieć, że dyrektywa dot. zwolnienia dla płatności dywidendowych jak i regulacje polskie zawierają przepisy antyabuzywne, mające przeciwdziałać nadużyciom w związku z korzystaniem ze zwolnienia. Tym samym, należy pamiętać, że nawet w przypadku uznania, że status BO nie jest wymagany dla zastosowania zwolnienia w zakresie płatności dywidendowych, organy podatkowe mają inne narzędzia do odmowy stosowania preferencyjnych zasad opodatkowania. W związku z tym, w przypadku wszelkich płatności podlegających WHT, niezależnie od tytułu, zalecana jest szczególna ostrożność i dokładna analiza możliwości zastosowania preferencyjnych zasad opodatkowania.

Zapoznaj się z pełną ofertą: Podatek u źródła