System kaucyjny wejdzie w życie już 1 października 2025 r. Rzutem na taśmę – pod koniec ubiegłego roku uchwalone zostały przepisy nowelizujące jego pierwotne założenia, co pozwala podmiotom będącym jego uczestnikami rozpoczęcie lub rozwinięcie procesu przygotowań w przedmiotowym obszarze. Wobec powyższego, warto zastanowić się, czy aby na pewno wszystkie organizacje zdają sobie sprawę, że wspominane regulacje dotkną także ich biznesu!

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Transakcje łańcuchowe – zasady rozliczania

Rozliczanie transakcji łańcuchowych to jedno z bardziej skomplikowanych zagadnień w obszarze VAT. Zapraszamy na film wyjaśniający kompleksowo zasady tych rozliczeń.

Zakres systemu kaucyjnego – pigułka wiedzy

Wśród opakowań objętych systemem kaucyjnym znajdą się:

  • butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych;
  • puszki metalowe o pojemności do 1 litra;
  • butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.

Jednocześnie, opakowaniami na napoje są opakowania na płyn przeznaczony do bezpośredniego wypicia, bez konieczności poddania go obróbce, w szczególności na wodę, sok, nektar, mleko, jogurt i inny pitny produkt mleczny, napój alkoholowy, z wyłączeniem płynów będących (i) produktami leczniczymi (ii) wyrobami medycznymi oraz (iii) żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego.

Co istotne, mimo, iż mleko, jogurty lub inne pitne produkty mleczne wpisują się w/w zakres, ustawodawca na ten moment postanowił wyłączyć opakowania na produkty tego rodzaju z obowiązków systemu kaucyjnego.

Powyższy zakres de facto decyduje o obowiązku uczestniczenia w systemie kaucyjnym i powinien zostać przeanalizowany przez naprawdę szeroki krąg podmiotów. Jak się bowiem okazuje jest wiele niuansów dotyczących omawianego systemu, które mogą zaskoczyć niejedną osobę. Wśród nich m.in. dość nieoczywiste na pierwszy rzut oka produkty / opakowania determinujące fakt objęcia w/w reżimem. O co chodzi?

Płynne suplementy diety – czy producenci i apteki są gotowe na system kaucyjny?

W sprzedaży występuje wiele produktów będących płynnymi suplementami diety, które sprzedawane są np. w małych plastikowych buteleczkach. Nie da się zaprzeczyć, że mogą być one spożywane bezpośrednio i co więcej nie są objęte wyłączeniem z reżimu kaucyjnego! Nie stanowią one bowiem produktu wpisującego się w jedną z grup towarów, dla których ustawa przewiduje wyjątek dotyczący braku obowiązku dołączenia do systemu kaucyjnego – nie są ani produktami leczniczymi ani wyrobami medycznymi ani także żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego (uwzględniając definicje / cechy według dedykowanych ustaw w/w grup). W rezultacie, wiele wskazuje na to, że produkcja oraz sprzedaż płynnych suplementów generować będzie obowiązki tożsame jak w przypadku obrotu wodą czy sokami!

Tym samym np. apteki dla celów systemu kaucyjnego określane będą jako jednostki handlu detalicznego i będą obowiązane m.in. do poboru kaucji od konsumenta dokonującego zakupu płynnego suplementu diety np. w plastikowej butelce. Natomiast, wprowadzający suplementy diety na rynek, oprócz poboru kaucji w związku z transakcją sprzedaży, zostaną objęci także powinnościami z zakresu VAT takimi jak np. kalkulacja podstawy opodatkowania VAT czy też prowadzenie stosownej ewidencji. Co istotne, wprowadzający muszą pamiętać także o konieczności ułożenia relacji z podmiotem reprezentującym (rozdzielenie funkcji podatnika i płatnika VAT), w tym poprzez odpowiednie ułożenie łączącej ich umowy itp.

„Mini-butelki” z tworzyw sztucznych – czy wszystko zostało przemyślane?

Kolejnym obszarem mogącym okazać się problematycznym jest kwestia objęcia zakresem systemu kaucyjnego butelek plastikowych o niewielkiej pojemności np. 100 ml (dedykowanych np. w/w suplementom diety lub innym różnego rodzaju napojom np. mającym wzmocnić odporność, czy też pobudzić energię – na bazie imbiru, kurkumy itp.). I tak, o ile sama idea włączenie butelek plastikowych do obowiązku poboru kaucji nie generuje wątpliwości, to w przypadku tego rodzaju opakowań istnieje ryzyko pojawienia się dylematów natury technicznej. Czy podmioty zajmujące się obsługą zwrotomatów przewidziały w udostępnianych rozwiązaniach konieczność uwzględniania w/w pojemników? Być może podmioty reprezentujące i/lub wprowadzający powinni podjąć stosowne uzgodnienia z jednostkami handlu / operatorami urządzeń do zwrotów celem potwierdzenia lub zapewnienia możliwości oddania „mini-butelki” przez konsumenta, aby wykluczyć ewentualność, że powyższe będzie ograniczone, a przez to będzie wpływać na konieczność podwyższenia podstawy opodatkowania VAT przez wprowadzającego / uiszczenia VAT przez podmiot reprezentujący. Co ciekawe, w unijnym rozporządzeniu opakowaniowym (PPWR), adresującym nowe wytyczne dotyczące rozwiązań w zakresie gospodarowania odpadami, w tym odnośnie systemów kaucyjnych, które miałyby obowiązywać od 2029 r. przewidziano możliwość, na podstawie której państwa członkowskie UE mogą wyłączyć z systemu kaucyjnego opakowania o pojemności mniejszej niż 100 ml, w przypadku gdy objęcie ich takim systemem nie jest wykonalne technicznie – tym samym, Unia przewidziała sytuacje, w której mogą pojawić się pewne bariery w zakresie zbierania „mini-pojemników” z rynku / od konsumentów. Wobec powyższego, tym bardziej zasadne wydaje się pytanie, czy aby na pewno u nas w tym zakresie wszystko jest jasne i dopracowane?

Mleko versus mleko (napój!) owsiane – wyjątek nie może uśpić czujności

Ustawodawca, dokonując nowelizacji regulacji systemu kaucyjnego wyłączył z jego zakresu mleko, jogurty oraz inne pitne produkty mleczne. Podkreślamy: produkty mleczne. Tym samym, podmioty dokonujące analizy zakresu systemu kaucyjnego nie powinny zostać zwiedzione wykorzystywaną niekiedy (nieoficjalną) nomenklaturą, zgodnie z którą niektóre produkty roślinne nazywane są (potocznie) np. mlekiem (mleko owsiane, mleko migdałowe itp.). Nic nie wskazuje na to, by tego rodzaju napoje / opakowania na nie zostały wyłączone z omawianych obowiązków. W rezultacie, to kolejna grupa towarów, którymi obrót powinien wzbudzić szczególną czujność ich producentów / właścicieli marek własnych, ale również dystrybutorów, jednostki handlu detalicznego, w tym restauracje (oczywiście, w przypadku wykorzystywania butelek, a nie – przynajmniej na ten moment – kartonów).

Jak widać, system kaucyjny mimo oczywistego celu wiąże się z wieloma pytaniami i wątpliwościami. Krąg podmiotów, które będą jego uczestnikami jest naprawdę szeroki (proszę sobie wyobrazić, że uczestnikami będą także stacje benzynowe, kina, teatry czy drogerie!) – każdy musi zdążyć z przygotowaniami. Jeśli chcą Państwo potwierdzić swoje obowiązki (a może brak obowiązków?) w przedmiotowym obszarze – zachęcamy do kontaktu!

Zapoznaj się z pełną ofertą: Doradztwo VAT