10 października br. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła konkluzje dotyczące stosowania zachęt podatkowych wspierających realizację celów zaleceń Komisji Europejskiej w ramach Clean Industrial Deal. Dokument ten stanowi istotny krok w kierunku wykorzystania instrumentów podatkowych (przede wszystkim ulg w podatku dochodowym od osób prawnych) jako narzędzi, które mogą wspierać rozwój czystych technologii oraz dekarbonizację przemysłu, a także zwiększyć konkurencyjność europejskiej gospodarki.

 

Czym jest Clean Industrial Deal?

Clean Industrial Deal, czyli tak zwany Pakt dla Czystego Przemysłu, to inicjatywa Komisji Europejskiej ogłoszona 26 lutego 2025 r., mająca na celu wzmocnienie europejskiego przemysłu w obliczu globalnych wyzwań klimatycznych, gospodarczych i geopolitycznych. Inicjatywa ta ma w szczególności stanowić odpowiedź na zaostrzającą się potrzebę transformacji przemysłowej w kierunku neutralności klimatycznej, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności i odporności gospodarki Unii Europejskiej.

Pakt ten zakłada stworzenie sprzyjającego środowiska dla inwestycji w czyste technologie, ograniczenie zależności od zewnętrznych dostawców surowców i energii oraz zapewnienie, że europejski przemysł będzie w stanie konkurować na globalnym rynku w warunkach przyspieszonej dekarbonizacji. W ramach niego, Komisja proponuje szereg zróżnicowanych działań wspierających rozwój sektorów kluczowych dla osiągnięcia celów klimatycznych i gospodarczych, w tym w szczególności przemysłu energochłonnego oraz sektora czystych technologii.

W centrum tej strategii znajduje się idea gospodarki o obiegu zamkniętym, która ma pomóc w maksymalnym wykorzystaniu ograniczonych zasobów, zmniejszeniu zależności Europy od importu oraz zwiększeniu jej odporności na zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw. Pakt obejmuje również działania ukierunkowane na zapewnienie dostępu do taniej i czystej energii, uproszczenie procedur inwestycyjnych, wprowadzenia zachęt podatkowych, rozwoju rynków dla produktów niskoemisyjnych czy też wsparcia dla pracowników i małych i średnich przedsiębiorstw.
 

Jakie typy ulg podatkowych są rekomendowane?

W ramach Clean Industrial Deal Komisja proponuje wykorzystanie polityki podatkowej jako jednego z narzędzi wspierających transformację przemysłową w kierunku neutralności klimatycznej. Głównym założeniem jest stworzenie warunków, w których inwestycje w czyste technologie będą nie tylko możliwe, ale również opłacalne i atrakcyjne dla przedsiębiorstw, zwłaszcza tych, którzy działają w sektorach strategicznych. Niemniej, w dokumencie Komisja nie narzuca stosowania konkretnych rozwiązań, a jedynie przedstawia zestaw propozycji i rekomendacji, które to państwa członkowskie mogą wdrożyć w ramach swoich krajowych systemów podatkowych.

Wśród propozycji Komisji znalazły się m.in.:

  • Skrócone okresy amortyzacji zakładające możliwość szybszego amortyzowania kosztów inwestycji w aktywa związane z czystymi technologiami

Dzięki temu mechanizmowi przedsiębiorstwa będą mogły szybciej odzyskać poniesione nakłady, co mogłoby poprawić płynność finansową oraz zwiększyć rentowność projektów i inwestycji. Takie podejście zdaniem Komisji pozwoliłoby przyspieszyć decyzje inwestycyjne i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań,

  • Zachęty podatkowe kompensujące wysokie nakłady początkowe mające na celu złagodzenie bariery wejścia firm, które planują inwestycje w technologie niskoemisyjne.

Wysokie koszty początkowe bardzo często zniechęcają przedsiębiorstwa do podejmowania ryzyka, dlatego Komisja proponuje mechanizmy, które mogą zredukować ten próg finansowy, co w rezultacie ma zwiększyć atrakcyjność finansową takich projektów,

  • Ulgi podatkowe związane z czystą transformacją kierowane do przedsiębiorstw działających w obszarach uznanych za strategiczne z punktu widzenia transformacji klimatycznej

Do takich obszarów można zaliczyć chociażby produkcję komponentów dla czystych technologii, recykling, energetykę odnawialną czy gospodarkę o obiegu zamkniętym. Celem jest wsparcie tych sektorów w zwiększaniu skali działalności i innowacyjności.

  • Obniżenie opodatkowania energii elektrycznej kierowane szczególnie dla sektorów energochłonnych, które inwestują w dekarbonizację

Komisja wskazuje, że dyrektywa w sprawie opodatkowania energii umożliwia nawet obniżenie podatku do zera w tych przypadkach.

  • Zalecenie dotyczące racjonalnego kosztowo obniżenia poziomów opodatkowania

Komisja zapowiada wydanie zaleceń i wytycznych, które pomagałyby państwom członkowskim projektować ulgi energetyczne w sposób zgodny z zasadami pomocy państwa, a jednocześnie efektywny z punktu widzenia budżetu.

  • Zielony VAT w ramach którego Komisja planuje przegląd przepisów dotyczących opodatkowania towarów używanych i surowców wtórnych

Założeniem tego działania jest ułatwienie ich ponownego wykorzystania, co ma wspierać rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym i zmniejszyć presję na zasoby pierwotne.

W zatwierdzonych konkluzjach Rady UE z 10 października 2025 r. Rada zwraca szczególną uwagę na dwa główne typy ulg podatkowych.

Ulgi podatkowe oparte na wydatkach Ulgi podatkowe oparte na dochodach
To rozwiązania, które premiują odliczenie podatkowe konkretnych nakładów inwestycyjnych. Mogą one obejmować wydatki na badania i rozwój (R&D), inwestycje w technologie niskoemisyjne, modernizację infrastruktury przemysłowej czy inne działania wspierające dekarbonizację.

Zaletą tych ulg jest zdecydowanie ich bezpośredni związek z rzeczywistymi działaniami inwestycyjnymi, co sprawia, że są uznawane za bardziej efektywne kosztowo niż ulgi oparte na dochodach.

Niemniej Rada podkreśla, że nie wszystkie firmy będą w stanie skorzystać z tego typu ulg. Dotyczy to zwłaszcza podmiotów, które nie dysponują wystarczającymi środkami na inwestycje lub nie ponoszą wydatków kwalifikujących się do odliczeń.

W związku z tym państwa członkowskie powinny uwzględniać tę różnorodność sytuacji przedsiębiorstw przy projektowaniu własnych systemów wsparcia, tak aby ulgi podatkowe były dostępne i skuteczne dla jak
najszerszego grona beneficjentów.

To rozwiązanie polega na obniżeniu obciążeń podatkowych w oparciu o osiągane wyniki finansowe. Może to przyjmować formę niższych stawek podatku dochodowego od osób prawnych dla firm spełniających określone kryteria środowiskowe lub zwolnień podatkowych dla dochodów generowanych przez działalność związaną z czystymi
technologiami.

Choć są one prostsze w administracji i łatwiejsze do wdrożenia w istniejących systemach podatkowych, Rada UE zwraca uwagę, że mogą nie działać motywująco zwłaszcza na firmy, które dopiero rozpoczynają inwestycje i nie generują jeszcze żadnych zysków.

W takich przypadkach ulgi dochodowe nie przynoszą bezpośrednich korzyści,
ponieważ nie ma podstawy opodatkowania, od której można byłoby je odliczyć. Z tego względu mechanizm ten będzie bardziej atrakcyjny dla stabilnych przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji rynkowej, które już osiągają dochody, co może stanowić dodatkowy impuls do kontynuowania lub rozszerzania swoich działań.

 

Jak państwa członkowskie mogą wdrażać ulgi podatkowe w praktyce ? – zalecenia Rady UE

Zgodnie z zatwierdzonymi konkluzjami Rady UE, kompetencje w zakresie polityki podatkowej pozostają wyłącznie w gestii państw członkowskich. Oznacza to, że każde państwo ma pełną swobodę w projektowaniu, wdrażaniu i stosowaniu ulg podatkowych zgodnie z własnym systemem prawnym, priorytetami budżetowymi oraz specyfiką gospodarczą i technologiczną. Rada w swoim dokumencie podkreśla potrzebę uproszczenia zachęt podatkowych ze względu na występujące różnice w systemach podatkowych poszczególnych państw UE.

Nie narzuca ona konkretnych rozwiązań, jednak wskazuje pewien zestaw zasad, które mogą być pomocne państwom podczas tworzenia skutecznych i spójnych mechanizmów wsparcia. Zasady te mają charakter orientacyjny i nie są wiążące, jednak ich celem jest zapewnienie, by projektowane ulgi rzeczywiście wspierały cele Paktu dla Czystego Przemysłu, nie zakłócając przy tym konkurencji na jednolitym rynku.
 

Główne zasady

  • prostota i przejrzystość - ulgi powinny być łatwe do zrozumienia i stosowania zarówno przez podatników, jak i administracje podatkowe poszczególnych państw. Zbyt złożone i skomplikowane mechanizmy mogłyby zniechęcać firmy do korzystania z dostępnych instrumentów, nawet jeżeli byłyby one korzystne.
  • pewność prawna – przedsiębiorstwa powinny mieć jasność co do warunków korzystania z ulg, kryteriów ich przyznawania oraz konsekwencji podatkowych. Taka stabilność regulacyjna jest kluczowa dla planowania inwestycji, zwłaszcza tych długoterminowych.
  • technologiczna neutralność – tworzone zachęty podatkowe powinny wspierać rozwój całego rynku czystych technologii, a nie jedynie faworyzować wybrane rozwiązania. Rada w tym kierunku podkreśla, że swoboda inwestycyjna firm musi być zachowana, aby nie ograniczać ich innowacyjności.
  • dostosowanie do lokalnych warunków – każde państwo członkowskie przy tworzeniu mechanizmów podatkowych powinno uwzględniać swoje własne zasoby, potrzeby, możliwości budżetowe oraz strukturę krajowego systemu podatkowego, ponieważ sytuacja fiskalna i gospodarcza różni się znacząco między poszczególnymi państwami.

Oprócz powyższego Rada UE zauważa również, że część państw członkowskich już stosuje ulgi podatkowe zgodne z kierunkiem wskazanym w rekomendacjach Komisji. W związku z tym zachęca ona do wymiany dobrych praktyk oraz do oceny skuteczności już wdrożonych rozwiązań. Taka współpraca może pomóc w wypracowaniu modeli, które będą nie tylko efektywne, ale również możliwe do adaptacji w różnych warunkach krajowych.
 

Potencjalne skutki dla inwestycji w czyste technologie

Rada w swoim dokumencie akcentuje konieczność pobudzenia tempa wzrostu gospodarczego Europy oraz wzmocnienia jej konkurencyjności i odporności. Wskazuje, że odpowiednio zaprojektowane zachęty podatkowe mogą odegrać istotną rolę w przyspieszeniu przemian przemysłowych. Ich skutki mogą obejmować przede wszystkim zwiększenie atrakcyjności inwestycji, ponieważ ulgi obniżają koszt kapitału, co może skłonić firmy do szybszego wdrażania innowacji.

Premiowanie działań proekologicznych może przyspieszyć dekarbonizację i zmienić strukturę inwestycji w sektorze przemysłowym. W efekcie europejskie firmy działające w środowisku sprzyjającym inwestycjom mogą lepiej konkurować w skali globalnej.
 

Komentarz eksperta

Zatwierdzone przez Radę UE konkluzje z 10 października 2025 r. stanowią krok w kierunku uporządkowania podejścia do zachęt podatkowych w kontekście transformacji przemysłowej. Choć Rada nie zaproponowała żadnych konkretnych i bezpośrednio wiążących rozwiązań, to wyraźnie sygnalizuje ona, że podatki mogą odegrać istotną rolę w realizacji celów Paktu dla Czystego Przemysłu jako jedno z narzędzi wspierających inwestycje w czystą energię, technologie niskoemisyjne i gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Rada w swoim dokumencie nie tylko potwierdza znaczenie zachęt podatkowych, ale również wskazuje, jak powinny być one projektowane, przedstawiając zestaw wspólnych zasad, które mają pomóc państwom członkowskim w projektowaniu skutecznych i spójnych mechanizmów wsparcia podatkowego. Szczególny nacisk kładzie na prostotę, przejrzystość i technologiczną neutralność, a ich wdrażanie musi uwzględniać lokalne warunki gospodarcze i fiskalne.

W efekcie dokument Rady nie tylko potwierdza kierunek wyznaczony przez Komisję Europejską, ale też nadaje mu polityczną legitymację, pozostawiając państwom członkowskim przestrzeń do działania, ale jednocześnie wyznaczając ramy, w których to działanie może być najbardziej efektywne.