25 czerwca Komisja Europejska przyjęła nowy komunikat w zakresie pomocy publicznej – Ramy środków pomocy państwa na rzecz wsparcia Paktu dla czystego przemysłu (Clean Industrial Deal State Aid Framework, CISAF). Dokument zastąpi Tymczasowe Ramy Kryzysowe (TCTF) i będzie obowiązywać do końca 2030 roku. Głównym celem CISAF jest wsparcie państw w transformacji przemysłowej w kierunku neutralności klimatycznej.
 
Przyjęty komunikat różni się od projektu, który był przedmiotem konsultacji publicznych (o projekcie CISAF pisaliśmy TUTAJ). Większość zmian jest korzystna dla przyszłych beneficjentów pomocy publicznej – uelastycznia zasady wsparcia lub podnosi jego poziom. Podsumowanie wybranych zmian w ostatecznym tekście CISAF przedstawiamy poniżej. Zawiera ono modyfikacje w pierwotnie zaproponowanych rodzajach pomocy (część A) oraz nowe rodzaje pomocy, które znalazły się w CISAF (część B).
 

A. Zmiany względem projektu CISAF

Sekcja 4 – Pomoc na przyspieszenie wprowadzania czystej energii i wsparcie kosztów energii elektrycznej zgodnie z celami paktu dla czystego przemysłu

  • Sekcja 4.1 W przypadku programów pomocy na przyspieszenie wdrażania energii odnawialnej wspierane projekty będą musiały zostać ukończone i oddane do eksploatacji w ciągu 48 (a nie 36) miesięcy. Terminy te nie dotyczą projektów z zakresu morskiej energii wiatrowej, energii wodnej, w tym magazynowania energii wodnej oraz instalacji do produkcji RFNBO.
  • Sekcja 4.3 W pomocy w ramach programów wsparcia elastyczności niezwiązanej z paliwami kopalnymi poszerzono katalog inwestycji, które mogą otrzymać dofinansowanie (poprzez zdefiniowanie co należy rozumieć przez „nową inwestycję”). W nowym brzmieniu dopuszczono m.in. inwestycje mające na celu zwiększenie elastyczności albo wydłużenie okresu eksploatacji istniejącej instalacji. Wprowadzono także dodatkowe zapisy w zakresie koordynacji mechanizmów wsparcia zdolności wytwórczych oraz środków elastyczności niezwiązanej z kopalnymi źródłami energii, mające na celu uniknięcie nadmiernej rekompensaty.

 

Sekcja 5 – Pomoc na dekarbonizację przemysłu

W odniesieniu do projektów związanych z dekarbonizacją przemysłu również wydłużono okres realizacji – instalacje muszą rozpocząć działanie w terminie 60 miesięcy od przyznania pomocy (wcześniej 36 miesięcy).

Podwyższono także poziom minimalnej redukcji emisji osiąganej dzięki inwestycji /  minimalny poziom wzrostu efektywności energetycznej – aktualnie jest to 70% dla emisji gazów cieplarnianych i do 40% dla efektywności energetycznej.

Korzystną zmianą dla przyszłych beneficjentów jest istotne podniesienie maksymalnych poziomów dofinansowania poszczególnych kategorii projektów. Maksymalne poziomy dofinansowania w ramach tej sekcji wynoszą:

  • 60% (wcześniej 50%) w przypadku inwestycji umożliwiających wykorzystanie wodoru lub paliw opartych na wodorze, jeżeli udział RFNBO wynosi co najmniej 40%;
  • 45 % (wcześniej 35%) w przypadku inwestycji w produkcję energii odnawialnej i w magazynowanie energii, inwestycji w elastyczną elektryfikację oraz inwestycji w urządzenia do wychwytywania dwutlenku węgla (było 30%)
  • 35% w przypadku inwestycji umożliwiających wykorzystanie paliw niskoemisyjnych (nowa kategoria)
  • 20% w przypadku inwestycji w produkcję paliw niskoemisyjnych (oparte częściowo lub całkowicie na wodorze) – nowa kategoria
  • 30% (wcześniej 20%) w przypadku wszystkich pozostałych technologii

 

Sekcja 6 – Pomoc na zapewnienie wystarczających zdolności produkcyjnych w zakresie czystych technologii

W ramach pomocy na zapewnienie wystarczających zdolności produkcyjnych w zakresie czystych technologii aż dwukrotnie podniesiono maksymalne kwoty pomocy, które mogą zostać przyznane na jeden projekt w przypadku pomocy inwestycyjnej.  Limity te, inaczej niż w poprzedniej wersji dokumentu CIASFA, są wspólne niezależnie od formy pomocy (tj. grant/ pożyczka/ gwarancja):

  • poza obszarami objętymi pomocą, intensywność pomocy nie może przekraczać 15% kosztów kwalifikowalnych, a kwota pomocy nie może przekroczyć 150 mln EUR na projekt (było 75 mln EUR)
  • gdy projekt inwestycyjny realizowany jest na obszarze objętym pomocą na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE (obszary rozwinięte), intensywność pomocy nie może przekraczać 20% kosztów kwalifikowalnych, a kwota pomocy nie może przekraczać 200 mln EUR na projekt (było 100 mln EUR)
  • projekt inwestycyjny realizuje się na obszarze objętym pomocą na podstawie art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE (obszary słabo rozwinięte), intensywność pomocy nie może przekraczać 35% kosztów kwalifikowalnych, a kwota pomocy nie może przekraczać 350 mln EUR na projekt (było 175 mln EUR)

 

Sekcja 8 – Pomoc na ograniczenie ryzyka inwestycji prywatnych związanych z celami Paktu dla czystego przemysłu

W przypadku pomocy na ograniczenie ryzyka inwestycji prywatnych związanych z celami paktu dla czystego przemysłu podniesiono kwotę maksymalnej inwestycji w jeden projekt do 250 mln EUR (ze 100 mln EUR), co nie może stanowić więcej niż 25% całkowitej kwoty finansowania funduszu lub spółki celowej w momencie zamknięcia.
 

B. Nowości względem projektu CISAF

Oprócz opisanych wyżej zmian ostateczna wersja CISAF zawiera także klika zupełnie nowych elementów. W szczególności, w przyjętej wersji CISAF znalazły się nowe przeznaczenia pomocy.

Sekcja 4.5 – tymczasowe obniżenie cen energii elektrycznej dla odbiorców energochłonnych

Wzorem rozwiązań, które były zawarte w TCTF, CISAF wprowadza możliwość tymczasowego obniżenia cen energii elektrycznej dla odbiorców energochłonnych. Rozwiązanie to jest przeznaczone dla sektorów wymienionych w załączniku 1 do CEEAG, o określonych poziomach intensywności handlu i elektro-intensywności w ramach UE, a także innych sektorów spełniających ww. wymogi.

Obniżenie ceny będzie możliwe dla maksymalnie 50% rocznego zużycia energii elektrycznej o co najwyżej 50% średniej rocznej hurtowej ceny na obszarze rynkowym. Nie może być to wynikowo cena niższa niż 50 EUR/MWh. Beneficjenci muszą przeznaczyć min. 50% pomocy w inwestycje w zakresie zielonej transformacji. Dodatkowo możliwe jest zwiększenie kwoty pomocy o 10% – wówczas beneficjenci muszą przeznaczyć na inwestycje w zakresie zielonej transformacji minimum 75% tego dodatkowego wparcia.
 

Sekcja 4.2 – Programy pomocy na przyspieszenie wprowadzania paliw niskoemisyjnych

Drugim nowym przeznaczeniem pomocy jest pomoc na przyspieszenie wprowadzania paliw niskoemisyjnych. Dotyczy ono wsparcia inwestycji w produkcję paliw niskoemisyjnych, inwestycji w produkcję RFNBO, inwestycji w magazynowanie paliw niskoemisyjnych lub paliw niskoemisyjnych i RFNBO, przy czym minimum 30% budżetu musi pójść na instalacje związane RFNBO.

Co ciekawe, w ramach programów wsparcia mogą być uwzględniane również inwestycje dotyczące pozyskiwania paliw niskoemisyjnych z paliw kopalnych. Każdorazowo muszą być to jednak nowo instalowane moce wytwórcze. W ramach wyżej wymienionego przeznaczenia pomocy przewidziano wsparcie inwestycyjne do 20% kosztów kwalifikowanych inwestycji z możliwością premii  20/10% dla MŚP oraz programy bezpośredniego wparcia cen funkcjonujące na zasadzie procedury przetargowej.
 

Załącznik II – Wykaz produktów końcowych opartych na technologiach neutralnych emisyjnie i ich głównych konkretnych komponentów do celów sekcji 6

W ostatecznej wersji CISAF pojawił się również załącznik zawierający wykaz produktów opartych na technologiach neutralnych emisyjnie i ich głównych komponentów, który służy doprecyzowaniu typów projektów mogących się ubiegać o pomoc inwestycyjną dotyczącą zwiększania zdolności produkcyjnych w zakresie czystych technologii.

Aby możliwe było skorzystanie przez rodzimych przedsiębiorców z uproszczeń wprowadzanych przez CISAF, koniecznie jest w pierwszej kolejności opracowanie przez stronę polską programów pomocowych i ich akceptacja na poziomie UE.  Równolegle może być też opracowywana dokumentacja konkursowa. O rekomendowanym harmonogramie dalszych działań pisaliśmy w naszej wcześniejszej ekspertyzie (TUTAJ).